លោក កាល ម៉ាក្ស (Karl Marx) ឆ្នាំ១៨១៨-១៨៨៣ ត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាអ្នកប្រាជ្ញដ៏មានឥទ្ធិពលម្នាក់ក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី១៩ ដោយមានងារជា ទស្សនវិទូ សង្គមវិទូ សេដ្ឋវិទូ ប្រវត្តិវិទូ អ្នកទ្រឹស្ដីនយោបាយ ជាអ្នកកាសែត និងជាអ្នកបដិវត្តន៍សង្គមផងដែរ ប៉ុន្តែលោកមិនមែនជាសាសនិកនៃសាសនាណាមួយនោះទេ។ លោកមានដើមកំណើតនៅប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ ហើយកើតនៅក្នុងត្រកូលជនជាតិជ្វីហ្វដែលមានជីវភាពស្ដុកស្ដម្ភ និងមានឪពុកជាមេធាវីទៀតផង។ ទស្សនរបស់លោកបានចាប់ផ្ដើមមានភាពល្បីល្បាញខ្លាំងនៅដើមសតវត្សរ៍ទី២០ ដោយមានមេដឹកនាំប្រទេសមួយចំនួន ដូចជា លោក វ្លាឌីមៀរ អ៊ីលីច លេនីន (Vladimir Ilyich Lenin) និង លោក ម៉ៅ សេទុង (Mao Zedong) ជាដើម បានយកទ្រឹស្ដីរបស់គាត់មកធ្វើជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃលទ្ធិកុម្មុយនីស្ដនិងរបបដឹកនាំរបស់ពួកគេ។
ដើមឡើយ មនុស្សរស់នៅប្រកបរបរចិញ្ចឹមជីវិតតាមសភាពធម្មជាតិ ប៉ុន្តែ ការវិវត្តនៃគំនិតគាបសង្កត់អ្នកទន់ខ្សោយបង្កើតបានជាសង្គមនៃរបបទាសភាព (Slavery Regime)។ ស្ថានភាពសង្គមចេះតែវិវត្តដោយមានការជិះជាន់និងបង្កើតជាវណ្ណៈសង្គមបានប្រែក្លាយទៅជារបបសក្ដិភូមិនិយម (Feudalism)។ បន្ទាប់មកទៀត របបមូលធននិយមក៏បានលេចចេញជារូបរាងឡើងនៅសតវត្សរ៍ទី១៧ ក្នុងរូបភាពអវិជ្ជមានដែលវណ្ណៈគហបតីកេងប្រវ័ញ្ចនិងមានការគាបសង្កត់ជិះជាន់លើក្រុមកម្មករ ជាពិសេសអ្នកមានជីវភាពក្រីក្រ គ្មានអំណាចនិងឋានៈនៅក្នុងសង្គម។ រហូតដល់ដើមសតវត្សរ៍ទី២០ សង្គមនិយម ឬលទ្ធិកុម្មុយនីស្ដត្រូវបានអនុវត្តដំបូងគេដោយសហភាពសូវៀតដែលមាន លោក វ្លាឌីមៀរ លេនីន ជាមេដឹកនាំដោយផ្អែកទៅលើទ្រឹស្ដីរបស់ លោក កាល ម៉ាក្ស ដូច្នេះហើយទើប លោក កាល ម៉ាក្ស ត្រូវបានគេឱ្យរហ័សនាមថាជាបិតានៃលទ្ធិកុម្មុយនីស្ដ។
នៅសតវត្សរ៍ទី១៩ ដើមកំណើតនៃទស្សនវិទូ កាល ម៉ាក្ស គឺជាពេលដែលរបបសក្ដិភូមិត្រូវបានដួលរលំបន្តិចម្ដងៗ ដោយរីកលូតលាល់ឡើងនូវរបបមូលធននិយមជំនួសវិញ។ លោក កាល ម៉ាក្ស មានទស្សនបដិវត្តន៍ឆ្វេងនិយម បានធ្វើការប្រឆាំងយ៉ាងខ្លាំងទៅនឹងរបបរាជានិយមផ្ដាច់ការ និងធ្វើការរិះគន់ទៅលើលទ្ធិមូលធននិយម តាមរយៈការនិពន្ធសៀវភៅជាមួយមិត្តភក្ដិជិតស្និទ្ធរបស់គាត់ លោក ហ្វ្រ៊ីឌ្រិច អង់ហ្គែល (Friedrich Engels) ដែលមានចំណងជើងថា គោលនយោបាយកុម្មុយនីស្ដ (The Communist Manifesto) នៅឆ្នាំ១៨៤៨។ ក្នុងនោះ លោកបានពិពណ៌នាអំពីពិភពលោកមួយដែលគ្មានទ្រព្យសម្បត្តិឯកជន ឬទ្រព្យទទួលបានពីកេរមរតករបស់ឪពុកម្ដាយនោះទេ។ ម៉្យាងវិញទៀត ការធ្វើទំនាក់ទំនង ឧស្សាហកម្មដឹកជញ្ជូន និងការអប់រំជាដើម គួរតែត្រូវបានផ្ដល់ជូនដោយរដ្ឋដោយឥតគិតថ្លៃ។ ទស្សនវិទូ កាល ម៉ាក្ស បាននិពន្ធសៀវភៅជាច្រើនក្នុងឆាកជីវិតរបស់គាត់ ប៉ុន្តែសៀវភៅភាគច្រើនគឺនិយាយអំពីមូលធននិយម ក្នុងនោះរួមមាន មនោគមវិជ្ជាអាល្លឺម៉ង់ ឆ្នាំ១៨៤៥ (The German Ideology) បដិវត្តន៍ និងការប្រឆាំងបដិវត្តន៍នៅអាល្លឺម៉ង់ ឆ្នាំ១៨៥២ (Revolution and Counter-Revolution in Germany) និង ការតស៊ូវណ្ណៈនៅបារាំង ឆ្នាំ១៨៥០ (The Class Struggles in France) ជាដើម។
នៅឆ្នាំ១៨៦៧ លោក កាល ម៉ាក្ស បាននិពន្ធសៀវភៅមួយក្បាលទៀតដែលមានចំណងជើងថា មូលធន៖ ការរិះគន់នៃសេដ្ឋកិច្ចនយោបាយ (Capital: Critique of Political Economy)។ លោកយល់ឃើញថា មូលធននិយមគឺជាកត្តានៃអយុត្តិធម៌សង្គម ដែលគាត់ចង់សំដៅទៅលើអ្នកដែលមានវណ្ណៈតូចទាប ដូចជាកសិករ កម្មករ និងជនក្រីក្រដទៃទៀតតែងត្រូវបានកេងប្រវ័ញ្ចកម្លាំងពលកម្មតាមរយៈការផ្ដល់ប្រាក់ឈ្នួលតិចតួចមិនសមមូលទៅនឹងកម្លាំងពលកម្មដែលផលិតករបានផ្ដល់ឱ្យសហគ្រាស។ ប្រាក់ចំណេញគឺជាចោរលួចជំនាញកម្លាំងពលកម្ម ក្នុងន័យនេះ លោក កាល ម៉ាក្ស បង្ហាញថាអ្នកមូលធននិយមចំណាយប្រាក់ទៅលើកម្មករតិចតួច ប៉ុន្តែលក់ផលិតផលនោះក្នុងតម្លៃថ្លៃដើម្បីបានប្រាក់ចំណេញខ្ពស់។ លោក កាល ម៉ាក្ស បានព្យាករថា មូលធននិយមនឹងធ្វើឱ្យពិភពលោកដែលអ្នកមានកាន់តែមាន និងអ្នកក្រកាន់តែក្រ។ ហើយគាត់ព្យាករទៀតថា មូលធននិយមនឹងនាំឱ្យកើតមានឡើងនូវសាកលភាវូបនីយកម្មដែលពេលនោះក្នុងទីផ្សារសេរីមានតែក្រុមហ៊ុនមួយចំនួនតូចប៉ុណ្ណោះដែលមានសក្ដានុពលលើសលប់ដែលយូរៗទៅនឹងអាចបង្កើតទៅជាទីផ្សារផ្តាច់មុខដែលជាហេតុនាំឱ្យរបបមូលធននិយមត្រូវបរាជ័យ។
លោកបានផ្ដល់ជាមធ្យោបាយក្នុងការកែប្រែសង្គមឱ្យមានភាពប្រសើរឡើងវិញ នោះគឺថាមានតែរបបសង្គមនិយម (Socialism) ឬលទ្ធិកុម្មុយនីស្ដ (Communism) ទេ ដែលអាចផ្ដល់សិទ្ធិដល់មនុស្សដែលរស់នៅក្នុងសង្គមទាំងមូលទទួលបាននូវប្រយោជន៍ស្មើគ្នាដោយមិនគិតពីអ្នកមានឬក្រ។ លោក កាល ម៉ាក្ស យល់ឃើញថាទ្រព្យសម្បត្តិទាំងអស់របស់ពួកវណ្ណៈអភិជន ឬសហគ្រាសធំៗទាំងឡាយគួរត្រួវបានបែងចែកឱ្យមនុស្សដទៃទៀតស្មើៗគ្នា។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ លោកក៏បានអះអាងថា ការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍គឺគ្រាន់តែជាការពង្រីកជំនួញរបស់មនុស្សយើងតែប៉ុណ្ណោះ ដោយលោកពន្យល់បន្ថែមទៀតថា ដៃគូស្វាមីភរិយារួមរស់ជាមួយគ្នាមិនមែនព្រោះតែក្ដីស្រឡាញ់នោះទេ គឺមកពីមូលហេតុបញ្ហាហិរញ្ញវត្ថុតែប៉ុណ្ណោះ។ ជាមួយគ្នានេះដែរ លោក កាល ម៉ាក្ស ក៏បានជឿថា របបមូលធននិយមបានជំរុញឱ្យមនុស្សទាំងអស់គិតតែពីប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចរៀងៗខ្លួនដែលធ្វើឱ្យមនុស្សលោកលែងស្គាល់ថាអ្វីទៅជាទំនាក់ទំនងល្អប្រកបដោយក្ដីស្រឡាញ់ពិតប្រាកដ។
សរុបមក ទស្សនៈរបស់ លោក កាល ម៉ាក្ស ក្នុងការកែប្រែប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងសង្គមគឺត្រូវបានមនុស្សសម័យនោះមើលឃើញថាជាគំនិតដ៏ឆ្កួតលីលាមួយ។ ប៉ុន្តែ ជាងពីរទសវត្សរ៍បន្ទាប់ពីការស្លាប់របស់លោកនៅឆ្នាំ១៨៨៣ សៀវភៅដែលលោកនិពន្ធទាំងប៉ុន្មានបានក្លាយជាគោលការណ៍មូលដ្ឋាននៃចលនាមនោគមវិជ្ជា (Ideological movement) និងបដិវត្តន៍សង្គមនៅរុស្ស៊ីប្រឆាំងរបបរាជានិយមជាដើម។ រហូតមកទល់សព្វថ្ងៃ អ្នកមានជំនឿលើលទ្ធិម៉ាក្សស៊ីសនិយម (Marxism) ដូចជាមហាអំណាចចិននិងរុស្ស៊ីជាដើមបានសាងសង់រូបសំណាករបស់ លោក កាល ម៉ាក្ស ហើយគោរពបូជាដោយចាត់ទុកថាជាបិតានៃលទ្ធិកុម្មុយនីស្ដរបស់ពួកគេ។ តែតាមពិតទៅ ចេតនារបស់លោក កាល ម៉ាក្ស គឺការយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើទុក្ខលំបាករបស់វណ្ណៈអធន លុបបំបាត់រាល់ការបែងចែកវណ្ណៈសង្គម ដោយផ្ដោតទៅលើសិទ្ធិស្មើគ្នាក្នុងការទទួលបាននូវប្រយោជន៍ពីសង្គមនិងយុត្តិធម៌សង្គមតែប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែទ្រឹស្ដីរបស់គាត់ត្រូវបានលោក លេនីន និង លោក ម៉ៅ សេទុង កែប្រែដើម្បីអាចយកទៅអនុវត្តក្រោមរបបដឹកនាំរបស់ខ្លួនដែលមានទម្រង់ជាលទ្ធិកុម្មុយនីស្ដផ្ដាច់ការ។ #The_SEED #Karl_Marx #កាល_ម៉ាក្ស
អ្នកអាចចូល subscribe Telegram ផ្លូវការរបស់ The SEED តាមរយៈ https://t.me/TheSEED
អត្ថបទចែករំលែកចំណេះដឹងដោយ៖ លោក ធា សុណា
គំនូរច្នៃប្រឌិតដោយ៖ កញ្ញា ហេង លីពណ្ណរាយ
