នៅក្នុងថ្ងៃទី១១ ខែកញ្ញា នាឆ្នាំ២០២១ គឺជាគម្រប់ខួបនៃការធ្វើភេវរកម្មរបស់ក្រុម Al Qaeda ទៅលើអគារពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក នៅទីក្រុងញូវយ៉ក។ នៅក្នុងគម្រប់ខួបនៃការរំលឹកពីអ្នកដែលបាត់បង់ជីវិតនៅក្នុងភេវរកម្មនេះ មានការចូលរួមពីសំណាក់អ្នកដឹកនាំប្រធានាធិបតីសព្វថ្ងៃគឺលោក ចូ បៃដិន (Joe Biden) ក៏ដូចជាអតីតប្រធានាធិបតីពីមុនមកដូចជាលោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា (Barack Obama) និងលោកចច ប៊ីល គ្លីនតុន (Bill Clinton) ជាដើម ។ ព្រឹត្តិការណ៍នេះជារបត់ប្រវតិ្តសាស្ត្រមួយដែលមានឥទ្ធិពលទៅលើគោលនយោបាយរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងសតវត្សរ៍ទី២១នេះ។ ជាក់ស្តែងសង្គ្រាមអាហ្វហ្គានីស្ថានដែលបានបញ្ចប់ថ្មីនេះ ក៏មានទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងព្រឹត្តិការណ៏៩/១១ ផងដែរនៅពេលដែលលោកចូ បៃដិនបាននិយាយក្នុងសន្និសិទកាសែតថា យោធារបស់សហរដ្ឋអាមេរិកបានបំពេញបេសសកម្មរបស់ខ្លួនក្នុងការប្រម៉ាញ់លោក អូសាម៉ាប៊ីនឡាដិន (Osama bin Laden) ដែលជាអ្នកដឹកនាំក្រុម Al Qaeda រួចហើយដូចនេះគឺកងទ័ពអាមេរិកគ្មានហេតុផលអ្វីទៀតទេដែលត្រូវនៅក្នុងប្រទេសអាហ្វាហ្គានីស្ថានទៀតនោះទេ។
ព្រឹត្តិការណ៏៩/១១៖ របត់នៃគោលនយោបាយរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក៖
ព្រឹត្តិការណ៍ថ្ងៃទី៩/១១ គឺជាព្រឹត្តិការណ៏មួយដ៏សំខាន់សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋអាមេរិក។ ជាក់ស្តែងនៅក្នុងថ្ងៃនេះជារៀងរាល់ឆ្នាំ ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក ក៏ដូចជាថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិកបានមកសម្តែងសេចក្តីរំលឹកដល់ជនរងគ្រោះប្រមាណ៣០០០នាក់ដែលបានបាត់បង់ជីវិតនៅក្នុងព្រឹត្តការណ៍មួយនេះ។ ព្រឹត្តិការណ៍នេះនៅដកជាប់ក្នុងខួរក្បាលប្រជាពលរដ្ឋសហរដ្ឋអាមេរិកនីមួយៗ ដោយសារតែសហរដ្ឋអាមេរិកមិនធ្លាប់ជួបប្រទះព្រឹត្តិការណ៍ដែលត្រូវអង្គភាពបរទេសវាយប្រហារទាំងកណ្តាលថ្ងៃនៅក្នុងទីក្រុងដែលមានប្រជាជនដ៏ច្រើនកុះករនោះទេ។ ការវាយប្រហារនេះបានបង្កឱ្យមានផលប៉ះពាល់ជាច្រើនទៅលើទាំងផ្នែកនយោបាយនិងសង្គមរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ ជាឩទាហរណ៍ ក្រោយពីព្រឹត្តិការណ៍៩/១១ កើតឡើងថ្មីៗនោះ មានការស្រាវជ្រាវបានបង្ហាញថាប្រជាពលរដ្ឋអាមេរិកបានផ្លាស់ប្តូរទម្លាប់ជាច្រើននាពេលនោះដូចជាមានការចូលរួមក្នុងវិហារ នៅក្នុងផ្ទះកាន់តែញឺកញាប់ជាងមុន។ ព្រឹត្តិការណ៍៩/១១ ក៏ជះឥទ្ធិពលទៅលើវិស័យផ្សេងៗទៀតដែលទីមួយគឺពីបញ្ហាចារកម្មរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ ព្រឹត្តិការណ៍៩/១១ នេះបានសរបញ្ជាក់ថាប្រព័ន្ធចារកម្មរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកបានទទួលបរាជ័យក្នុងការទទួលព័ត័មានអំពីការវាយប្រហារមួយនេះ។ ក្រោយពីព្រឹត្តិការណ៍៩/១១ រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកបានវិនិយោគយ៉ាងខ្លាំងទៅលើវិស័យចារកម្ម។ លោក George W. Bush បានបង្កើតឱ្យមានគណៈកម្មការមួយដើម្បីស្រាវជ្រាវពីមូលហេតុដែលនាំឱ្យចារកម្មរបស់អាមេរិកបរាជ័យក្នុងការទប់ស្កាត់ទាន់ពេល។ ទីពីរគឺ ព្រឹត្តិការណ៍៩/១១ បានធ្វើឱ្យមានការលេចឡើងនូវពាក្យភេវរកម្ម ហើយពាក្យនេះបន្តជាពាក្យសំខាន់ដែលបានប្រើប្រាស់ដោយអ្នកនយោបាយជាច្រើននៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក ដូចជានៅក្នុងយុទ្ធនាការបោះឆ្នោតជាដើមដើម្បីទាក់ទាញសន្លឹកឆ្នោតពីប្រជាពលរដ្ឋ។
ទំនាក់ទំនងរវាងអាហ្វហ្គានីស្ថាន តាលីបង់ និងព្រឹត្តិការណ៍៩/១១
នៅក្នុងវីដេអូមួយក្នុងឆ្នាំ២០០៤ លោក បីន ឡាដេន បានសារភាពថាខ្លួនបានបញ្ជាឱ្យកូនចៅរបស់ខ្លួនចំនួន១៩នាក់ឱ្យបញ្ជាយន្តហោះទៅបុកអគារពាណិជ្ជកម្មភ្លោះមែន។ ក្រោយពីលោកបានសារភាព រដ្ឋាភិបាលអាមេរិក នៅក្រោមអាណត្តិរបស់លោក George W. Bush បានបញ្ជាក្រុមបេសសកម្មCIA ( Central Intelligence Agency ) តាមប្រមាញ់លោក ប៊ីនឡាដិន មកសហរដ្ឋអាមេរិកដើម្បីផ្តន្ទាទោស។ លោកក៏បានប្រកាសសង្គ្រាមជាមួយនឹងក្រុមតាលីបង់ផងដែរ ដែលជារដ្ឋាភិបាលគ្រប់គ្រងអាហ្វហ្គានីស្ថាននាពេលនោះ។ គួររំលឹកផងដែរថា លោក ប៊ីនឡាដិន និងមេដឹកនាំក្រុមតាលីបង់និងបិតាស្ថាបនិកនៃក្រុមតាលីបង់គឺលោក Mullah Omar គឺជាមិត្តជិតស្និទ្ធនឹងគ្នាតាំងពីអំឡុងឆ្នាំ១៩៩០មកម្ល៉េះ នៅអំឡុងពេលដែលប្រទេសអាហ្វាហ្គានីស្ថានធ្វើសង្គ្រាមជាមួយនឹងសហភាពសូវៀត។ យោងតាមកាសែតរបស់ប្រទេសរូស្ស៊ី ដែលបានសម្ភាសន៍លោក Omar នៅអំឡុងឆ្នាំ២០០២បានបកស្រាយថាលោកប៊ីន ឡាដេនបានជួយដល់ក្រុមពួកលោកនៅពេលដែលលក្រុមពួកលោកកំពុងច្បាំងជាមួយនឹងកងទ័ពសហភាពសូវៀត ដូចនេះលោកប៊ីន ឡាដេនមិនចាកចេញពីក្រុមពួកលោកនោះឡើយ។ លោកទាំងពីរបានចង់សម្ព័ន្ធភាពនៃក្រុម Al Qaeda និងក្រុមតាលីបង់តាមរយៈការធ្វើសច្ចាប័នមួយដែលមានឈ្មោះថា bay’ah ដែលជាការធ្វើសច្ចាប័នដើម្បីបង្ហាញពីភក្តីភាពទៅអង្គការឬសម្ព័ន្ធភាពអ្វីមួយ។ ការធ្វើសច្ចាប័ននេះហើយដែលធ្វើឱ្យក្រុមតាលីបង់មិនព្រមប្រគល់លោក ប៊ីន ឡាដិនទៅដល់សហរដ្ឋអាមេរិកនោះទេ។ ដោយសារតែក្រុមតាលីបង់មិនព្រមប្រគល់លោក ប៊ីនឡាដិន ទៅឱ្យសហរដ្ឋអាមេរិក ទើបបានជាសហរដ្ឋអាមេរិកនិងសម្ព័ន្ធមិត្តបានវាយចូលទៅក្នុងប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថានដើម្បីតាមចាប់ខ្លួនលោកប៊ីន ឡាដិន។ ទោះបីជាសហរដ្ឋអាមេរិកឈ្នះសង្គ្រាមកាន់កាប់ប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថានក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែនៅពេលនោះមិនបានរកឃើញលោកប៊ីន ឡាដិនឡើយ។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏រដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រេចបន្តទំនុកបម្រុងបេសសកម្មសន្តិសុខមួយរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិដើម្បីបង្កើតឱ្យមានរដ្ឋាភិបាលអាហ្វហ្គានីស្ថានថ្មី ចៀសវាងកុំឱ្យក្រុមតាលីបង់ត្រឡប់មកគ្រប់គ្រងអាហ្វហ្គានីស្ថានសារជាថ្មី។ នៅក្នុងឆ្នាំ២០១១ លោកប៊ីន ឡាដិនត្រូវបានកងទ័ពសហរដ្ឋអាមេរិករកឃើញនូវក្នុងភូមិគ្រឺះមួយនៅក្នុងប្រទេសប៉ាគីស្ថាន ជិតព្រំប្រទល់ជាមួយនឹងប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថាន រួចក៏ធ្វើប្រតិបត្ដិការយ៉ាងសម្ងាត់ដើម្បីសម្លាប់លោកប៊ីន ឡាដិន និងគ្នីគ្នា។
ការស្លាប់របស់លោក ប៊ីន ឡាដេនបានធ្វើឳ្យគោលដៅដែលសហរដ្ឋអាមេរិកធ្វើសង្គ្រាមលើទឹកដីរបស់អាហ្វហ្គានីស្ថានត្រូវបានបញ្ចប់។ មួយខែបន្ទាប់មក លោកអូបាម៉ាបានប្រកាសពីគម្រោងក្នុងការដោះកងទ័ពចំនួនពីរម៉ីននាក់ចេញពីអាហ្វហ្គានីស្ថាន ដោយលោកអូបាម៉ារងសម្ពាធពីសំណាក់សភាក៏ដូចជាប្រជាជនសហរដ្ឋអាមេរិកដើម្បីបញ្ចប់សង្គ្រាមអាហ្វហ្គានីស្ថានដ៏វែងអន្លាយមួយនេះ។ តាមរយៈការស្ទង់មតិក្នុងឆ្នាំ២០១១ ដោយ USA Today និង Gallup បានបង្ហាញថាឆ្នាំប្រជាជនអាមេរិកប្រហែល៧២%មិនគាំទ្រឱ្យសហរដ្ឋអាមេរិកបន្តសង្គ្រាមអាហ្វហ្គានីស្ថានតទៅទៀតទេ។ ក្រោយមកប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកពីររូបចុងក្រោយនេះ គឺលោកដូណាល់ ត្រាំ និងលោកចូបៃដិន ទោះបីជាលោកទាំងពីរនៅក្នុងគណបក្សពីរខុសគ្នាក៏ពិតមែន តែលោកទាំងពីរមានទស្សនៈដូចគ្នាទៅលើបញ្ហាសង្គ្រាមនៅក្នុងប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថានគឺលោកទាំងពីររូបគាំទ្រនិងជំរុញឳ្យសង្គ្រាមមួយនេះត្រូវតែបញ្ចប់។ លោកចូ បៃដិន បានលើកឡើងនៅក្នុងសន្និសិទកាសែតនៅសេតវិមានថា សហរដ្ឋអាមេរិកមិនមានហេតុផលអ្វីនឹងត្រូវបន្តច្បាំងក្នុងប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថាន មូលហេតុចម្បងដែលនាំឳ្យមានសង្គ្រាមគឺដើម្បីចាប់ខ្លួនលោក ប៊ីនឡាដិន ដែលជាមេខ្លោងដែលបង្កព្រឹត្តិការណ៍៩/១១ ហើយសហរដ្ឋអាមេរិកមិនមានគោលដៅក្នុងការជួយស្ថាបនាជាតិ (National Building)ឳ្យប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថាននោះទេ។
សរុបមក សង្គ្រាមនៅអាហ្វហ្គានីស្ថានត្រូវបានបញ្ចប់ដោយសារតែគោលដៅរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងការចាប់ផ្តើមសង្គ្រាមនេះ គឺលោកប៊ីន ឡាដិនត្រូវបានបាត់បង់ជីវិតទៅហើយ។ ទោះបីជាមានអ្នកវិភាគនយោបាយមួយចំនួនយល់ថា ជ័យជំនះរបស់ក្រុមតាលីបង់អាចនាំឱ្យក្រុម Al Qaeda ខ្លាំងក្លាសារជាថ្មី ក៏ក្រុមតាលីបង់ និងក្រុម Al Qaeda សព្វថ្ងៃនេះមិនមានសម្ព័ន្ធភាពផ្លូវការជាមួយគ្នានោះទេ។ ដោយសហរដ្ឋអាមេរិកបានបិទបញ្ចប់នូវបេសសកម្មក្នុងការប្រម៉ាញ់លោកប៊ីន ឡាដិន ដូចនេះសហរដ្ឋអាមេរិកមិនមានហេតុផលឬអំណះអំណាងអ្វីដើម្បីបង្កសង្គ្រាមជាមួយនឹងអាហ្វហ្គានីស្ថានតទៅទៀតផងដែរ ហើយប្រជាជនសហរដ្ឋអាមេរិកបានស្ងប់ចិត្តដែលជនដៃដល់នៃព្រឹត្តិការណ៍៩/១១ បានទទួលនូវបាបកម្មរបស់ខ្លួនរួចទៅហើយ។
