ក្នុងបរិបទសង្គ្រាមត្រជាក់(១៩៤៧-១៩៩១) ពិភពលោកបានជួបប្រទះសង្គ្រាមមួយដែលជាសង្គ្រាមមនោគមវិជ្ជារវាងលោកសេរីនិងលោកកុម្មុយនីស្តដែលមានសហរដ្ឋអាមេរិចនិងសហភាពសូវៀតជាបងធំ។ សង្គ្រាមត្រជាក់គឺជាសង្គ្រាមដែលធ្វើឱ្យប្រទេសដែលទើបទទួលឯករាជ្យនិងដែលទន់ខ្សោយ ងាយរងផលប៉ះពាល់ពីការប្រទាញប្រទង់គ្នារវាងមហាអំណាចសហភាពសូវៀត និងសហរដ្ឋអាមេរិក តួយ៉ាងដូចជាការកកើតនូវសង្រ្គាមសុីវិលនៅក្នុងឧបទ្វីបកូរ៉េ និងសង្គ្រាមស៊ីវិលនៅកម្ពុជាជាដើម។ ប្រសិនបើយើងក្រឡេកមើលក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍វិញ ឥទិ្ធពលសង្គ្រាមត្រជាក់បានធ្វើឱ្យមានការកើតឡើងនូវសង្គ្រាមឥណ្ឌូចិនទី២ ដែល តំបន់ឥណ្ឌូចិនរួមមា ប្រទេសកម្ពុជា ប្រទេសវៀតណាម និងប្រទេសឡាវ ជាតំបន់ប្រទេសមួយដែលទើបបានទទួលឯករាជ្យថ្មីថ្មោង ហើយក៏ក្លាយជាទីលាននៃការប្រទាញប្រទង់របស់មហាអំណាចទាំងពីរបូកនឹងប្រទេសចិនដែលចង់បញ្រ្ជាបមនោគមវិជ្ជារបស់ខ្លួនក្នុងតំបន់នេះ។ ឥទ្ធិពលនៃសង្គ្រាមត្រជាក់បានធ្វើឱ្យសង្រ្គាមស៊ីវិលកើតឡើងនៅគ្រប់ប្រទេសក្នុងតំបន់នេះហើយបានធ្វើឱ្យពួកខ្មែរក្រហម វៀតណាមខាងជើង និង ប៉ាថេតឡាវដែលសុទ្ធជាពួកប្រកាន់លិទ្ធិកុម្មុយនីស្តជាអ្នកទទួលជ័យជំនះនិងបានប្រែក្លាយប្រទេសទាំងបីនេះជាប្រទេសកុម្មុយនីស្តម្ដងមួយៗ។ តើជ័យជំនះរបស់ចលនាកុំម្មុយនីសកើតឡើងយ៉ាងដូចម្តេចនិងមានអ្វីកើតឡើងចាប់តាំងពីការប្រកាសឯករាជ្យរហូតដល់ជ័យជំនះពួកកុម្មុយនីស្តនៅឆ្នាំ១៩៧៥?
១. សង្គ្រាមត្រជាក់ធ្វើឱ្យមានសង្រ្គាមស៊ីវិលក្នុងតំបន់ឥណ្ឌូចិន
ប្រសិនបើយើងក្រឡេកមើលការទាមទារឯករាជ្យរបស់ប្រទេស កម្ពុជា វៀតណាម និង ឡាវវិញ យើងឃើញថាចលនាកុំម្មុយនីសបានមានភាពសកម្មជាងគេក្នុងការទាមទារឯករាជ្យពីបារាំង ជាពិសេសគឺនៅក្នុងប្រទេសវៀតណាម។ ចំណែកឯកម្ពុជាវិញក៏មានចលនាកុំម្មុយនីសក្នុងការទាមទារឯករាជ្យដែរ តែហាក់ពុំសូវមានភាពខ្លាំងក្លាដូចប្រទេសវៀតណាមឡើយ ក្នុងនោះក្រុមទំនោរខាងកុម្មនីស្ដដូចជាពួកខ្មែរវៀតមិញដែលបានកើតចេញពីបក្សកុម្មុយនីស្តឥណ្ឌូចិនបានព្យាយាមធ្វើសកម្មភាពផងដែរ ប៉ុន្តែកម្លាំងពួកគេមិនខ្លាំងនិងមិនសូវមានប្រជាប្រិយភាពដូចអ្នកតស៊ូដទៃ និងជាពិសេសគឺព្រះបាទនរោត្តមសីហនុឡើយដែលទ្រង់កើតចេញពីត្រកូលក្សត្រនិងបានទាមទារឯករាជ្យបានជោគជ័យ ហើយក៏បានទប់ស្កាត់ចលនាកុម្មុយនីស្តមិនឱ្យបំបែកខ្លួនជាពីរដូចប្រទេសវៀតណាមនិងឡាវឡើយ ដោយបានរក្សាខ្លួនជាអព្យាក្រឹតនិងប្រទេសជ្រកក្រោមរាជបល្ល័ង្គតែមួយដដែល។ ចំណែកឯប្រទេសឡាវវិញ ចលនាកុម្មុយនីស្តប៉ាថេតឡាវដែលមានទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាមួយវៀតណាមខាងជើងនិងមានការជ្រោមជ្រែងផងបានគ្រប់គ្រងខេត្តចំនួនពីរគឺខេត្តវៀងសៃ(Viengxay)និងហួផាន(Houaphan)នៅភាគខាងជើងប្រទេសដែលជាប់ជាមួយនឹងវៀតណាម ដែលធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាលឡាវមិនអាចគ្រប់គ្រងតំបន់នោះបានឡើយ ព្រោះគឺជាតំបន់របស់ពួកកុម្មុយនីស្តឡាវខ្លះនិងមានកងទ័ពវៀតណាមខ្លះផងដែរ។ ទោះបីនៅប្រទេសឡាវមានការចូលរួមការបោះឆ្នោតឆ្នាំ១៩៥៧និងទទួលបានអាសនៈក៏ដោយ ក៏នៅតែមិនឱ្យបញ្ចៀសពីសង្គ្រាមស៊ីវិលក្នុងប្រទេសដដែលដោយសារពួកគេមើលមុខគ្នាមិនចំដោយសារខុសនិន្នាការនិងឥទ្ធិពលសង្គ្រាមវៀតណាមផងដែលធ្វើឱ្យពួកកុម្មុយនីស្តមានប្រឹងប្រែងប្រយុទ្ធជាខ្លាំងដើម្បីប្រយោជន៍របស់ពួកគេ។ បើនិយាយអំពីសង្គ្រាមស៊ីវិលក្នុងបរិបទសង្គ្រាមត្រជាក់នៅឥណ្ឌូចិនដែលកើតឡើងខ្លាំងបំផុតគឺជាសង្គ្រាមនៅក្នុងប្រទេសវៀតណាម រវាងវៀតណាមកុំម្មុយនីស(វៀតណាមខាងជើង) និងវៀតណាមសេរី(វៀតណាមខាងត្បូង) ដែលមានអាមេរិចជាខ្នងបន្ទាប់ពីបារាំងចាកចេញ។ កម្លាំងទាំងពីរនេះបានប្រយុទ្ធគ្នាយ៉ាងខ្លាំងក្លានិងមានការទម្លាក់គ្រាប់បែកជាច្រើនគ្រាប់ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៥៥ដល់ឆ្នាំ១៩៧៥ ប៉ុន្តែត្រឹមឆ្នាំ១៩៧៣សហរដ្ឋអាមេរិចបានដកកងទ័ពរបស់ខ្លួនចេញនិងធ្វើសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ក្នុងឥណ្ឌូចិនបានចុះខ្សោយ។ ដោយសារតែសង្គ្រាមវៀតណាមនេះហើយបានធ្វើប្រទេសជិតខាងគឺប្រទេសកម្ពុជានិងឡាវបានរងឥទិ្ធពលកើតជាសង្គ្រាមស៊ីវិលដូចគ្នា។ ដំបូងយើងនឹងនិយាយអំពីប្រទេសកម្ពុជា ជាប្រទេសដែលប្រកាន់នូវនយោបាយអព្យាក្រឹតចាប់តាំងពីការទទួលឯករាជ្យពីបារាំង និងមានការអភិវឌ្ឍប្រទេសគួរកត់សម្គាល់និងជាប្រទេសសន្តិភាពរយៈពេលជាង ១៦ ឆ្នាំក៏ត្រូវបានជួបប្រទះសង្គ្រាមស៊ីវិល ដែលបានផ្ដើមចេញពីរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ១៩៧០ ដោយសាររងឥទ្ធិពលសង្គ្រាមត្រជាក់និងដែលមានអាមេរិចគាំទ្ររបបសាធារណរដ្ឋខ្មែររបស់សេនាប្រមុខលន់ នល់។ មួយវិញទៀត ប្រទេសឡាវជាប្រទេសរាជាណាចក្រមួយក្នុងអាស៊ីអាគ្នេយ៍និងក៏ជាប្រទេសដែលទទួលឥទ្ធិពលខ្លាំងពីសង្រ្គាមវៀតណាមនិងបានរុញច្រានប្រទេសនេះធ្លាក់ក្នុងភ្លើងសង្គ្រាមស៊ីវិលរវាងពួកកាន់អំណាចក្នុងប្រទេសរាជានិយមនឹងពួកកុំម្មុយនីសឡាវ ។ ក្នុងសង្គ្រាមវៀតណាមប្រទេសឡាវជាប្រទេសដែលទទួលរងគ្រាប់បែកច្រើនជាងគេដោយសារប្រទេសនេះជាប្រទេសដែលមានផ្លូវលំហូជីមិញឆ្លងកាត់ដ៏វែងដែលជាផ្លូវដឹកសព្វាវុធឱ្យពួកវៀតកុងសំរាប់ចូលទៅវាយវៀតណាមខាងត្បូងនិងពួកប៉ាថេតឡាវផងដែរ ដោយហេតុនេះហើយទើបសហរដ្ឋអាមេរិកសំរេចទម្លាក់គ្រាប់បែកជាច្រើនសំរាប់កំទេចផ្លូវមួយនេះដើម្បីជាយុទ្ធសាស្រ្តមួយក្នុងការកាត់ស្បៀងនិងសព្វាវុធដល់ពួកវៀតកុងក្នុងសង្រ្គាមវៀតណាម។
២.ជ័យជំនះរបស់ពួកកុម្មុយនីស្តក្នុងឥណ្ឌូចិនឆ្នាំ១៩៧៥
ចន្លោះឆ្នាំ១៩៥៥ដល់ឆ្នាំ១៩៧៥ សង្រ្គាមស៊ីវិលបានផ្ទុះឡើងមុនគេនៅប្រទេសវៀតណាមបន្ទាប់ពីសនិ្នសីទក្រុងហ្សឺណែវបានបែងចែកប្រទេសនេះជាពីរតាមខ្សែស្របទី១៧ដែលផ្នែកខាងជើងមានឈ្មោះថា “សាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមវៀតណាម”ដែលប្រកាន់លទ្ធិកុំម្មុយនីសនិងផ្នែកខាងត្បូងមានឈ្មោះថា “សាធារណរដ្ឋវៀតណាម” ដែលប្រកាន់លទ្ធិសេរីដែលត្រូវបានគាំទ្រដោយអាមេរិច។ សង្គ្រាមនៅវៀតណាមនេះបានអូសបន្លាយជាយូរធ្វើឱ្យខូចខាតទ្រព្យសម្បតិ្តជាច្រើន រហូតដល់សហរដ្ឋអាមេរិចបានចំណាយលុយនិងកងទ័ពជាច្រើនក្នុងសង្គ្រាមដើម្បីទប់ទល់កម្លាំងកុំម្មុយនីសក្នុងតំបន់ឥណ្ឌូចិន តែចុងក្រោយត្រូវបានដកទ័ពចេញវិញក្នុងឆ្នាំ១៩៧៣ តាមសន្ធិសញ្ញាសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ហើយមួយវិញទៀតប្រជាជនអាមេរិចក៏បានទាមទារការបពា្ឈប់សង្គ្រាមនៅវៀតណាមនេះផងដែរ ព្រោះឃើញថាប្រទេសខ្លួនចំណាយច្រើនពេកលើសង្គ្រាមនេះ។ បន្ទាប់ពីការដកទ័ពរបស់អាមេរិច វៀតណាមកុំម្មុយនីសចាប់ផ្តើមមានការបង្កើនការចង់រួបរួមវៀតណាមឡើងវិញនិងវាយលុកវៀតណាមខាងត្បូងយ៉ាងងាយស្រួលរហូតទទួលបានជ័យជំនះនៅថ្ងៃទី៣០ខែមេសាឆ្នាំ១៩៧៥។ ចំណែកឯប្រទេសកម្ពុជាវិញ បន្ទាប់ពីមានរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ ១៩៧០ កើតឡើងបានប្រែក្លាយប្រទេសនេះជាសង្គ្រាមស៊ីវិលដែលធ្វើឱ្យចលនាកុំម្មុយនីសខ្មែរក្រហមមានប្រៀបកាន់តែខ្លាំងនៅក្នុងការតស៊ូ ។ សង្គ្រាមស៊ីវិលរវាងសាធារណរដ្ឋខ្មែរនិងកងទ័ពខ្មែរក្រហម បានធ្វើឱ្យប្រទេសខូចខាតជាច្រើនហើយបន្ទាប់ពីមានសន្ធិសញ្ញាទីក្រុងប៉ារីសឆ្នាំ១៩៧៣ ដែលធ្វើឱ្យសហរដ្ឋអាមេរិចដកទ័ពចេញពីវៀតណាមនិងឥណ្ឌូចិនទាំងមូលនោះបានធ្វើឱ្យកងទ័ពសាធារណរដ្ឋខ្មែរកាន់តែចុះខ្សោយហើយក្នុងឱកាសនោះកងទ័ពខ្មែរក្រហមបានវាយលុកចូលយ៉ាងលឿននឹងព្រមទាំងទទួលជ័យជំនះនៅថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ មុនពេលដែលវៀតណាមខាងជើងបានវាយកាន់កាប់វៀតណាមខាងត្បូងទៀតផង និងទីបំផុតរបបខ្មៅងងឹតសាហាវយុងខ្នងបានចាប់ផ្ដើមនៅរដ្ឋដ៏មានសន្តិភាពអស់ជាង ១៦ ឆ្នាំ។ មួយវិញទៀត ប្រទេសឡាវបានជួបប្រទះសង្រ្គាមស៊ីវិលក្រោយទទួលបានឯករាជ្យបាន ក្នុងនោះមានការតស៊ូរបស់ក្រុមកុំម្មុយនិស្តគាំទ្រដោយសហភាពសូវៀត ប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរាជាធិបតេយ្យដែលក្រោយមកបានស្ថិតនៅក្រោមឥទ្ធិពលនៃរបបយោធាដែលគាំទ្រដោយសហរដ្ឋអាមេរិក។ បន្ទាប់ពីសង្គ្រាមវៀតណាមបានបញ្ចប់យើងឃើញថារបបរាជានិយមប្រទេសឡាវបានមានការធ្លាក់ចុះដែលក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ១៩៧៤ និង ១៩៧៥ តុល្យភាពនៃអំណាចនៅប្រទេសឡាវបានផ្លាស់ប្តូរជាលំដាប់ក្នុងការពេញចិត្តចំពោះប៉ាថេតឡាវ នៅពេលដែលសហរដ្ឋអាមេរិកបានផ្តាច់ខ្លួនចេញពីឥណ្ឌូចិន។ បន្ទាប់ពីគាំងបេះដូងនៅពាក់កណ្តាលឆ្នាំ ១៩៧៤ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី សុវណ្ណាភូមា បានចំណាយពេលប៉ុន្មានខែដើម្បីសម្រាកព្យាបាលនៅប្រទេសបារាំង បន្ទាប់មកគាត់បានប្រកាសថាគាត់នឹងចូលនិវត្តន៍ពីនយោបាយបន្ទាប់ពីការបោះឆ្នោតដែលបានគ្រោងទុកនៅដើមឆ្នាំ ១៩៧៦ ប៉ុន្តែពួកកុំម្មុយនិស្តប៉ាថេតឡាវបានឡើងកាន់អំណាច ហើយបញ្ចប់សង្រ្គាមស៊ីវិលនិងទទួលបានជ័យជំនះមុននៅថ្ងៃទី២ខែធ្នូឆ្នាំ១៩៧៥និងបានប្រកាសឈ្មោះប្រទេសថា”សាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យប្រជាមានិតឡាវ”ចាប់ពីពេលនោះមកដល់បច្ចុប្បន្នក្រោមការដឹកនាំរបស់បក្សកុម្មុយនីស្តឡាវ។ ដូច្នេះហើយនៅឆ្នាំ១៩៧៥បានធ្វើឱ្យប្រទេសទាំងបីនៅឥណ្ឌូចិនបានក្លាយជាកុំម្មុយនីសទាំងអស់បន្ទាប់ពីសង្គ្រាមវៀតណាមបានបញ្ចប់ដោយការដកកងទ័ពអាមេរិច។
សរុបមក ឥទ្ធិពលសង្រ្គាមត្រជាក់បានធ្វើឱ្យតំបន់ឥណ្ឌូចិនដែលទើបទទួលបានឯករាជ្យងាយស្រួលធ្លាក់ចូលសង្គ្រាមស៊ីវិលដែលបានធ្វើឱ្យឡាវនិងវៀតណាមបានធ្លាក់ក្នុងសង្គ្រាមស៊ីវិលមុន ហើយឥទ្ធិពលនេះបានទាញប្រទេសកម្ពុជាដែលខិតខំធ្វើខ្លួនអព្យាក្រឹតដើម្បីកុំឱ្យមានសង្គ្រាមនៅតែចូលមួយទៀតក្នុងឆ្នាំ១៩៧០។ ប៉ុន្តែពីសន្ធិសញ្ញាទីក្រុងប៉ារីសឆ្នាំ១៩៧៣ដែលធ្វើឱ្យសហរដ្ឋអាមេរិចចាំផ្តើមដកកងទ័ពចេញ សម្ព័ន្ធមិត្តអាមេរិចចាប់ផ្តើមធ្លាក់ចុះរហូតទទួលបរាជ័យក្នុងឆ្នាំ១៩៧៥ ដែលពេលនោះពួកកុម្មុយនីស្តទាំងបីបានចូលកាន់កាប់ប្រទេសរៀងៗខ្លួន។ គួរបញ្ជាក់ផងដែរថានាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ មានតែប្រទេសកម្ពុជាមួយប៉ុណ្ណោះដែលវិលត្រឡប់មកជារបបរាជានិយមវិញបន្ទាប់ពីឆ្លងកាត់សង្គ្រាមស៊ីវិលរយៈពេល២០ឆ្នាំដោយសារឥទ្ធិពលសង្គ្រាមត្រជាក់ ប៉ុន្តែប្រទេសពីរទៀតនៅតែអនុវត្តតាមលិទ្ធិកុម្មុយនីស្តដដែលផងដែរ។
