នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ សហភាពអឺរ៉ុបគឺជាតំបន់ពាណិជ្ជកម្មដ៏ធំមួយ ហើយក៏ជាផ្ទះសម្រាប់រូបិយប័ណ្ណចំណាត់ថ្នាក់ទីពីរដែលត្រូវបានជួញដូរច្រើនបំផុតនៅក្នុងពិភពលោក។ រូបិយបណ្ណនោះគឺត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាប្រាក់អឺរ៉ូ(Euro) ដែលសហភាពអឺរ៉ុបបានណែនាំជាផ្លូវការថ្ងៃទី១ ខែមករា ឆ្នាំ ១៩៩៩។ នៅក្នុងអត្ថបទនេះដែរ យើងនឹងក្រលេកមកនិយាយបន្ថែមអំពីប្រាក់អឺរ៉ូ និងប្រវត្តិនៃការបង្កើតឡើងនៃប្រាក់អឺរ៉ូ។
១. តើអ្វីជាប្រាក់អឺរ៉ូ(Euro)? ហេតុអ្វីទើបមានការបង្កើតឡើងនូវប្រាក់អឺរ៉ូ(EURO)?
ប្រាក់អឺរ៉ូត្រូវបានបង្កើតឡើងតាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៩ ប៉ុន្តែរហូតដល់ឆ្នាំ ថ្ងៃទី១ មករា ឆ្នាំ២០០២ ទើបក្រដាសប្រាក់អឺរ៉ូត្រូវបានដាក់ចេញចរាចរណ៍ប្រើប្រាស់ជាផ្លូវការនៅក្នុងប្រទេស ចំនួន ១៩ ក្នុងចំណោមប្រទេសទាំង២៧ដែលជាសមាជិកនៃសហភាពអឺរ៉ុប។ ប្រាក់អឺរ៉ូ ជារូបិយបណ្ណចំណាត់ថ្នាក់ទីពីរបន្ទាប់ពីប្រាក់ដុល្លារអាមេរិក ដែលមានការប្រើប្រាស់យ៉ាងទូលំទូលាយនៅក្នុងការជួញដូររូបិយប័ណ្ណបរទេស (Forex)។ ដើម្បីចូលរួមជាមួយតំបន់អឺរ៉ូ រដ្ឋជាសមាជិកសហភាពអឺរ៉ុបត្រូវបានតម្រូវឱ្យបំពេញនូវអ្វីដែលគេហៅថា “លក្ខណៈវិនិច្ឆ័យនៃការបញ្ចូលគ្នា (convergence criteria)”។ លក្ខខណ្ឌនេះគឺត្រូវបានកំណត់ថាជាសំណុំនៃសូចនាករម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ចដែលផ្តោតលើចំណុចចម្បងចំនួន៤ដូចជា៖
- ស្ថិរភាពតម្លៃ៖ ប្រទេសបេក្ខភាពមិនត្រូវមានអត្រាអតិផរណាលើសពីតម្លៃ ១.៥ បើធៀបជាមួយប្រទេសបីដែលមានស្ថិរភាពតម្លៃជាងគេ
- ហិរញ្ញវត្ថុរបស់រដ្ឋាភិបាល៖ ប្រទេសជាបេក្ខភាពមិនត្រូវមានបំណុលសាធារណៈលើសពី ៦០ ភាគរយបើធៀបទៅនឹងទំហំផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប និង មិនត្រូវមានឱនភាពហិរញ្ញវត្ថុដែលលើសពី៣ភាគរយនៃទំហំផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបឡើយ
- ស្ថិរភាពអត្រាប្តូរប្រាក់ (ដើម្បីបង្ហាញថារដ្ឋជាសមាជិកមួយអាចគ្រប់គ្រងសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនបានដោយមិនមានរងនូវឥទ្ធិពលនៃការប្រែប្រួលរូបិយបណ្ណ)
- អត្រាការប្រាក់រយៈពេលវែង៖ អត្រាការប្រាក់របស់ប្រទេសបេក្ខភាពមិនត្រូវលើសពី ២ ភាគរយនៃអត្រាការប្រាក់របស់ប្រទេសដែលមានស្ថិរភាពតម្លៃជាងគេ។
ដោយសារតែគោលការណ៍ “លក្ខណៈវិនិច្ឆ័យនៃការបញ្ចូលគ្នា” ដើម្បីប្រើប្រាស់ប្រាក់អឺរ៉ូនេះហើយ ទើបសមាជិកសហភាពអឺរ៉ុបចំនួនប្រាំពីរដែលមានដូចជា ប៊ុលហ្គារី ក្រូអាត ឆែកូស្លូវ៉ាគី ហុងគ្រី ប៉ូឡូញ រូម៉ានី និងស៊ុយអែត នៅមិនទាន់បានអនុម័តប្រាក់អឺរ៉ូជាផ្លូវការបាន បើគិតត្រឹមឆ្នាំ២០២១ ដោយសារតែប្រទេសទាំងនោះមិនទាន់មានលក្ខខណ្ឌគ្រប់គ្រាន់នៅក្នុងការចូលជាសមាជិក។
មូលហេតុដែលនាំឱ្យមានការបង្កើតនូវប្រាក់អឺរ៉ូនេះមកគឺដើម្បីលើកកម្ពស់កំណើន ស្ថិរភាព និងសមាហរណកម្មសេដ្ឋកិច្ចនៅអឺរ៉ុប។ ដើមឡើយ ប្រាក់អឺរ៉ូគឺជារូបិយបណ្ណដែលប្រើសម្រាប់តែការដោះដូរតែរវាងប្រទេសនិងប្រទេសនៅក្នុងសហភាពអឺរ៉ុបតែប៉ុណ្ណោះ ហើយចំពោះប្រជាជនក្នុងប្រទេសនីមួយៗនៅតែបានបន្តប្រើប្រាស់រូបិយបណ្ណផ្ទាល់ខ្លួនទៅតាមប្រទេសរបស់ពួកគេ។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ក្នុងរយៈពេលបីឆ្នាំក្រោយពីពេលប្រាក់អឺរ៉ូត្រូវបានបង្កើតឡើងទើបប្រាក់អឺរ៉ូក្លាយជារូបិយប័ណ្ណប្រចាំថ្ងៃរបស់ប្រទេសនិងប្រជាជន ហើយបានជំនួសរូបិយប័ណ្ណក្នុងស្រុកនៃប្រទេសសមាជិកជាច្រើន។
២. គុណសម្បត្តិ និងគុណវិបត្តិនៃប្រាក់អឺរ៉ូEuro
ការបង្កើតឱ្យមានរូបិយប័ណ្ណរួមនេះមានសារ:សំខាន់ និងអត្ថប្រយោជន៍ជាច្រើនទៅដល់ប្រទេសជាសមាជិក ដែលអត្ថប្រយោជន៍ចម្បងនៃប្រាក់អឺរ៉ូ គឺទាក់ទងទៅនឹងការឱ្យមានកំណើនពាណិជ្ជកម្ម។ រូបិយប័ណ្ណតែមួយក៏អាចជួយដល់ដំណើរសម្រាប់ការធ្វើពាណិជ្ជកម្ម ឱ្យកាន់តែងាយស្រួលដោយវាបានដកចេញនូវតម្រូវការសម្រាប់ការផ្លាស់ប្តូរប្រាក់ ហើយសំខាន់ជាងនេះទៅទៀត ហានិភ័យនៃរូបិយប័ណ្ណត្រូវបានកាត់បន្ថយដោយសារតែរូបិយបណ្ឌរួមបានបំបាត់បញ្ហាដែលអាចនឹងកើតឡើងដោយសារការប្រែប្រួលនៃអត្រាប្តូរប្រាក់នៅក្នុងតំបន់អឺរ៉ុប។ ម្យ៉ាងវិញទៀតការប្រើប្រាស់រូបិយបណ្ណរួមជាការរួបរួមគ្នាផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចរវាងប្រទេសជាសមាជិកអ៊ឺរ៉ុបដោយការដកចេញនូវឧបសគ្គផ្សេងៗដែលកើតមាន និងធ្វើឱ្យមានមានស្ថិរភាពនិងកំណើនសេដ្ឋកិច្ចផងដែរ។ ចំពោះចលនាសេរីនៃដើមទុន កម្លាំងពលកម្ម និងទំនិញអាចហូរបានកាន់តែងាយស្រួលឆ្លងកាត់ព្រំដែនទៅកាន់កន្លែងដែលពួកគេត្រូវការ ដែលធ្វើឱ្យសហជីពទាំងមូលធ្វើការកាន់តែមានប្រសិទ្ធភាព។
ផ្ទុយទៅវិញ ថ្វីត្បិតតែប្រាក់អឺរ៉ូបានផ្ដល់នូវគុណសម្បត្តិជាច្រើនក៏ដោយ ក៏វាមានគុណវិបត្តិខ្លះៗគឺ រដ្ឋសមាជិកភាពដែលទទួលយកប្រាក់អឺរ៉ូ (Euro) នឹងមិនអាចប្រើប្រាស់រូបិយប័ណ្ណផ្ទាល់ខ្លួន ឬផ្លាស់ប្តូរអត្រាការប្រាក់របស់ខ្លួននៅពេលដែលមានការផ្លាស់ប្តូរសេដ្ឋកិច្ចនោះទេ ដោយសារតែគោលនយោបាយនៃរូបិយវត្ថុនៅក្នុងតំបន់នេះត្រូវបានសម្រេចដោយធនាគារកណ្តាលអ៊ឺរ៉ុប។ ហេតុដូច្នេះហើយប្រទេសជាសមាជិកដែលប្រើប្រាស់ប្រាក់អឺរ៉ូត្រូវបោះបង់ការគ្រប់គ្រងលើគោលនយោបាយរូបិយវត្ថុរបស់ខ្លួន។ បន្ថែមពីលើនេះទៀត ការប្រើគោលនយោបាយប្រាក់រួមរបស់អឺរ៉ុបមានភាពតឹងតែងខ្លាំងពេកសម្រាប់ប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចខ្សោយ ដែលធ្វើឱ្យមានវិសមភាពនៃកំណើនសេដ្ឋកិច្ចរវាងប្រទេសក្នុងតំបន់ នៅពេលណាដែលមានអត្រាការប្រាក់ខ្ពស់កើតឡើង ដែលប្រទេសមួយចំនួនមានភាពរីកចម្រើននឹងកាន់តែមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចខ្ពស់ ផ្ទុយពីប្រទេសមួយចំនួនទៀតដែលទទួលរងនូវសេដ្ឋកិច្ចធ្លាក់ចុះខ្លាំង និងអត្រានៃភាពគ្មានការងារធ្វើខ្ពស់។
ជារួម ប្រាក់អ៊ឺរ៉ូគឺជាភស្តុតាងជាក់ស្តែងបំផុតនៃការធ្វើសមាហរណកម្មអ៊ឺរ៉ុប ដែលមនុស្សប្រហែល៣១៤លាននាក់បានប្រើវាជារៀងរាល់ថ្ងៃ ដែលធ្វើឱ្យវាក្លាយជារូបិយប័ណ្ណដែលប្រើច្រើនបំផុតទីពីរនៅទូទាំងពិភពលោក។ វាក៏បានផ្តល់នូវអត្ថប្រយោជន៍ជាច្រើនដល់ប្រទេសជាសមាជិកនៅក្នុងការធ្វើពាណិជ្ជកម្ម និង នៅក្នុងដំណើរប្រតិបត្តិការឆ្លងប្រទេសផ្សេងៗផងដែរ។
