កាលពីពេលថ្មីៗនេះមានហេតុការណ៍មួយបានកើតឡើងគួរឱ្យភ្ញាក់ផ្អើលលើមេទាហានស៊ីឈ្មួលដ៏ល្បីរបស់រុស្សីមួយលោកគឺលោក អ៊ីវហ្គេនី ព្រីហ្គោហ្ស៊ី (Yevgeny Prigozhin)។ ហេតុការណ៍នេះបានកើតឡើងនៅថ្ងៃទី២៣ខែសីហាឆ្នាំ២០២៣ ដោយសារឧបទ្ទវហេតុធ្លាក់យន្តហោះនៅពេលដែលលោកបានកំពុងស្ថិតនៅក្នុងនោះដែលបានចាកចេញពីទីក្រុងម៉ូស្គូឆ្ពោះទៅទីក្រុងសាន់ភីទ័រស្ព័រ។ ក្នុងឧបទ្ទវហេតុនោះក៏មានមនុស្សចំនួន១០នាក់ទៀតផងដែលបានស្លាប់ដែលមាន៣នាក់ជាអ្នកបើកបរនិងបុគ្គលិកលើយន្តហោះ។ ក្នុងនាមជាមេទាហាននិងអ្នកដឹកនាំទាហានស៊ីឈ្នួលដ៏ល្បីរបស់រុស្សីមា្នក់ លោកព្រីហ្គោហ្ស៊ីន ជាមនុស្សម្នាក់ដែលមានសត្រូវជាច្រើនហើយ អ្វីដែលសំខាន់នោះគឺលោកជាអ្នកធ្លាប់ធ្វើការផ្គួលរំលំរដ្ឋបាលទីក្រុងម៉ូស្គូនៅមុន ២ ខែដែលលោកបានជួបគ្រោះថ្នាក់ធ្លាក់យន្តហោះនេះទៀតផង ពោលគឺនៅថ្ងៃទី២៣ ខែមិថុនាឆ្នាំ២០២៣។ នេះគឺជាការធ្វើឱ្យភ្ញាក់ផ្អើលទូទាំងពិភពលោកនិងសឹងមិនគួរឱ្យជឿចំពោះការស្លាប់របស់មេទាហានស៊ីឈ្នួលដ៏មានឥទ្ធិពលមួយនេះ។ តើការស្លាប់របស់លោកព្រីហ្គោហ្ស៊ីន ជាឧបទ្ទវហេតុឬក៏ជាការរៀបចំរបស់នរណាម្នាក់?
១.លោកព្រីហ្គោហ្ស៊ីន និងគម្រោងធ្វើរដ្ឋប្រហារពូទីន
លោកព្រីហ្គោហ្ស៊ីន គឺជាបុគ្គលម្នាក់ដែលបានស្គាល់ថាជាមេទាហានមួយដែលល្បីល្បាញនៅក្នុងសង្គ្រាមរុស្សីនិងអ៊ុយក្រែន។ លោកគឺជាមេទាហានស៊ីឈ្នួលរបស់ប្រទេសរុស្សីមានឈ្មោះថា វ៉ាកណឺ(Wagner Group) ដែលជាក្រមហ៊ុនយោធាឯកជនដែលប្រតិបត្តិការនៅក្នុងជម្លោះផ្សេងៗជុំវិញពិភពលោក។ ក្រុមវ៉ាក់ណឺបានបង្កើតក្នុងឆ្នាំ២០១៤និងមានសមិទ្ធផលមួយចំនួនដែលពួកគេធ្វើបានមានដូចជា ការចូលរួមជួយរុស្សីក្នុងការដាក់តំបន់គ្រីមេចូលក្នុងប្រទេសនេះដោយការគាំទ្ររបស់ពួកគេគាំទ្រនិងប្រយុទ្ធជាមួយអ៊ុយក្រែន។ មួយវិញទៀត ពួកគេក៏ចូលរួមសង្គ្រាមស៊ីវិលក្នុងប្រទេសស៊ីរីដោយជួយរដ្ឋាភិបាលប្រទេសនេះក្នុងការប្រឆាំងនឹងពួកឧទ្ទាមដែលចង់ផ្គួលរំលំ ហើយក៏បានជួយធ្វើប្រតិបត្តិការក្នុងប្រទេសវេណេស៊ុយអេឡានិងម៉ូសំប៊ិកក្នុងការគាំទ្ររដ្ឋាភិបាលប្រឆាំងការគំរាមកំហែងនិងបះបោរផ្នែកនយោបាយ។ លើសពីនេះ ពួកគេក៏បានជួយផ្តល់ការបណ្តុះបណ្តាលយោធានិងសេវាកម្មសន្តិសុខដល់ប្រទេសជាច្រើនក្នុងតំបន់អាហ្វ្រិចដូចជា ស៊ូដង់ខាងត្បូង ម៉ាលីនិងលីប៊ីជាដើម ដែលសុទ្ធជាកន្លែងដែលពួកគេប្រឈមមុខនឹងក្រុមជីវពលក្នុងស្រុក កងកម្លាំងប្រឆាំង និងក្រុមអ៊ីស្លាមនិយម។ លោកព្រីហ្គោហ្ស៊ីន ក៏ជាមនុស្សម្នាក់ដែលជិតស្និទ្នជាមួយលោកប្រធានាធិបតីរុស្សីពូទីនក្នុងពេលបច្ចប្បុន្នផងដែរ។ លោកត្រូវបានគេហៅថា”មេចុងភៅរបស់ពូទីន”ព្រោះកាលពីមុនលោកក៏ជាម្ចាស់ភោជនីយដា្ឋននិងអាជីវកម្មម្ហូបអាហារបម្រើឱ្យវិមានក្រឺមឡាំងផងដែរ។ ពីអតីតកាល លោកក៏ធ្លាប់ត្រូវបានទទួលការកាត់ទោសពីលួច ក្លែងបន្លំនិងពាក់ព័ន្ធអនិតីជនក្នុងឧក្រិដ្ឋកម្មនិងបានជាប់ពន្ធនាគារចំនួន៩ឆ្នាំ។ ក្នុងនាមជាមេទាហានស៊ីឈ្មួលដ៏ល្បីនិងមានឥទ្ធិពលក្នុងសន្តិសុខរុស្សីម្នាក់ លោកបានដើរតួនាទីសំខាន់ក្នុងការផ្តល់មូលនិធិ និងគ្រប់គ្រងអង្គភាពផ្សេងៗ ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងកិច្ចការផ្ទៃក្នុង និងកិច្ចការបរទេសរបស់រុស្ស៊ី។ អ្វីដែលគួរឱ្យភ្ញាក់ផ្អើលនោះ ក្រោយពីសង្គ្រាមរុស្សី-អ៊ុយក្រែនចាប់ផ្តើមជិត១ឆ្នាំកន្លះគឺក្រុមទាហានស៊ីឈ្នួលវ៉ាក់ណឺបានធ្វើការបះបោរលើវិមានក្រឹមឡាំង។ លោកព្រីហ្គោហ្ស៊ីន បានដឹកនាំទ័ពរបស់ខ្លួនចូលទៅទីក្រុងម៉ូស្គូនៅថ្ងៃទី២៣ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣ ដែលធ្វើឱ្យមនុស្សគ្រប់គ្នានឹកស្មានមិនដល់។ មូលហេតុដែលលោកបានបញ្ជាឱ្យក្រុមយោធាវ៉ាក់ណឺរាប់ពាន់អ្នកចូលទៅកាន់ទីក្រុងម៉ូស្គូព្រោះតែលោកមានជម្លោះនឹងការមិនពេញចិត្តចំពោះលោករដ្ឋមន្រ្តីការពារជាតិរុស្សី Sergei Shoigu ដែលបានប្រកាសថាទាហានវ៉ាក់ណឺនឹងត្រូវចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចសន្យាជាមួយក្រសួងរបស់គាត់ ដោយមានប្រសិទ្ធភាពរំលាយ ក្រុមវ៉ាក់ណឺជាក្រុមទាហានស៊ីឈ្នួលឯករាជ្យ។ នេះជាមូលហេតុមួយដែលលោកព្រីហ្គោហ្ស៊ីនគិតថាជាការក្បត់និងការប៉ុនប៉ងដើម្បីដកយកឥទ្ធិពលនិងទ្រព្យសម្បត្តិរបស់គាត់។ លោកក៏បានចោទប្រកាន់ទៅកាន់រុស្សីពីភាពពុករលួយ និងមានការលួចវាយប្រហារក្រុមលោកពីសំណាក់កងទ័ពរុស្សីផងដែរ។ ការធ្វើរដ្ឋប្រហារនេះបានធ្វើមានការប៉ះទង្គិចគ្នារវាងក្រុមវ៉ាក់ណឺនឹងកងទាហានរុស្សីដែលធ្វើឱ្យមានមនុស្សរងរបួសជាច្រើន។ ប៉ុន្តែការប្រយុទ្ធនេះត្រូវបានខកខានទៅវិញនៅថ្ងៃបន្ទាប់ ក្រោយពេលដែលបេឡារុសបានសម្របសម្រួលដោយលោកប្រធានាធិបតី អេឡិចសាន់ឌ័រ លូកាសស៊ីនកូ ថាធានាមិនឱ្យមានកាត់ទោសលើរូបលោកនិងបើកសិទ្ធិឱ្យលោកមកនៅក្នុងប្រទេសនេះ។ ហេតុនេះហើយទើបធ្វើលោកព្រីហ្គោហ្ស៊ីនបានព្រមដកទ័ពចេញវិញនៅថ្ងៃទី២៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣។ការធ្វើរដ្ឋប្រហាររបស់លោកព្រីហ្គោហ្ស៊ីននេះ ក៏បានសរបញ្ជាក់ពីភាពគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងក្នុងអំណាចរបស់លោកពូទីនផងដែរ ព្រោះលោកបានបាត់បង់ការគ្រប់គ្រងនិងការជឿទុកចិត្តពីសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់លោកដ៏ជិតស្និទ្នម្នាក់ ហើយវាក៏បានលាតត្រដាងពីការមិនពេញចិត្តពីការបែងចែងតួនាទីសំរាប់សម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ខ្លួនផងដែរ។ ហើយវាក៏ជាភាពខ្សោយដែលធ្វើឱ្យអន្តរជាតិមើលឃើញថារុស្សីកំពុងមានវិបត្តិផ្ទៃក្នុងរបស់ខ្លួនដែលអាចបង្កសង្គ្រាមស៊ីវិលក្នុងប្រទេសផងដែរ។
២. សេណារីយូនៃឧបទ្ទវហេតុធ្លាក់យន្តហោះរបស់លោកព្រីហ្គោហ្ស៊ីន
បន្ទាប់មករយៈពេលពីរខែក្រោយមកនៅថ្ងៃទី២៣ខែសីហាឆ្នាំ២០២៣ ឧបទ្ទវហេតុធ្លាក់យន្តហោះលើលោកព្រីហ្គោហ្ស៊ីនដែលករណីនេះត្រូវបានគេសង្ស័យថាមានជាប់ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការចង់ធ្វើរដ្ឋប្រហាររបស់លោកទៅលើប្រទេសរុស្សីកាលពី២ខែមុននេះឯង។ ក្នុងឧបទ្ទវហេតុនេះអាចមានសេណារីយ៉ូ ៣ ដែលគេសង្ស័យជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការធ្លាក់យន្តហោះនេះ ទោះបីជាករណីនេះស្ថិតក្រោមការស៊ើបអង្កេតក៏ដោយ។ សេណារីយ៉ូទី១ គឺអាជ្ញាធររុស្សី ព្រោះលោកព្រីហ្គោហ្ស៊ីនគឺជាអ្នកនៅពីក្រោយការប៉ុនប៉ងធ្វើរដ្ឋប្រហារលើទីក្រុងម៉ូស្គូកាលពីរខែមុន ហើយនេះអាចជាការសងសឹកចំពោះលោកវិញ ប៉ុន្តែក្នុងពេលបច្ចប្បុន្ននេះ អាជ្ញាធរបានអះអាងថាការធ្លាក់យន្តហោះនេះ បណ្តាលមកពីបញ្ហាបច្ចេកទេស ឬកំហុសរបស់មនុស្ស ហើយមិនមានកំហុសអ្វីពាក់ព័ន្ធហើយពួកគេនិយាយថា ប្រអប់ខ្មៅរបស់យន្តហោះត្រូវបានស្រង់មកវិញ ហើយកំពុងត្រូវបានវិភាគដើម្បីកំណត់ពីមូលហេតុពិតប្រាកដនៃការធ្លាក់យន្តហោះ។ សេណារីយ៉ូទី២ គឺកងការពារអាកាសរបស់រុស្សី ដែលមិនខុសពីសេណារីយ៉ូទី១ទេគឺនៅជាប់ពាក់ព័ន្ធរុស្សីដដែល។ ការវិភាគមួយចំនួនត្រូវបានលើកឡើងថាករណីនេះអាចត្រូវបានបាញ់ទម្លាក់ដោយប្រព័ន្ធការពារដែនអាកាសរុស្សី ហើយគេអាចគិតថាលោកពូទីនជាអ្នកនៅពីក្រោយនិងកំណត់គោលដៅចង់បំបាត់គូប្រជែងរបស់ខ្លួនក្នុងប្រទេស។ សេណារីយ៉ូទី៣ គេអាចគិតថាបង្កឡើងដោយមនុស្សនៅក្នុងយន្តហោះតែម្តង គេអាចគិតថាអាចមានការធ្វើឃាតលោកព្រីហ្គោហ្ស៊ីនក្នុងយន្តហោះតែម្តង តែសេណារីយ៉ូអាចពិបាកក្នុងការសន្ឋិដ្ឋានបន្តិចក៏ព្រោះតែសុទ្ធជាអ្នកឥស្សរជននៅក្នុងក្រុមវ៉ាក់ណឺរបស់លោកផ្ទាល់។ ទោះបីជាមានការសង្ស័យជាច្រើនលើរុស្សីនៅពីក្រោយឧបទ្ទវហេតុនេះ ក៏លោកពូទីននៅតែចូលរួមមរណៈទុក្ខចំពោះការបាត់បង់លោកព្រីហ្គោហ្ស៊ីននិងបាននិយាយថាលោកមេទាហានវ៉ាក់ណឺជាមនុស្សឆ្លាត ប៉ុន្តែជាមនុស្សឆ្លាតជ្រុលហើយភ្លាត់ស្នៀតខ្លួនឯង។ លោកពូទីនក៏មិននិយាយអ្វីដែរគឺលោកបានទុកលទ្ធភាពឱ្យសមត្ថកិច្ចនិងក្រុមស៊ើបអង្កេតជាអ្នកធ្វើកិច្ចការទាក់ទងនឹងឧបទ្ទវហេតុនេះ។
សរុបមកការស្លាប់របស់លោកព្រីហ្គោហ្ស៊ីននៅតែជាចម្ងល់និងរង់ចាំការស៊ើបអង្កេតពីសមត្ថកិច្ចរុស្សី។ទោះបីជាមានសេណារីយ៉ូបានចង្អុលទៅលើរុស្សីជាច្រើនក៏ដោយ អាជ្ញាធររុស្សីនៅតែមានការស្ងៀមស្ងាត់និងរង់ចាំការចេញលទ្ធផលពីប្រអប់ខ្មៅរបស់យន្តហោះនិងការធ្វើកោសល្យវិច្ឆ័យចំពោះហេតុការណ៍នេះជាពិសេសលោកពូទីននេះឯង។ ដូច្នេះទោះលទ្ធផលយ៉ាងមិចក៏ដោយ លោកពូទីននឹងនៅតែស្ងប់ស្ងាត់ចំពោះរឿងនេះព្រោះលោកក៏បានចេញសាររំលែកទុក្ខផងដែរតែលោកមិនបាននិយាយអំពីឧបទ្ទវហេតុធ្លាក់យន្តហោះរបស់លោកព្រឺហ្គោហ្ស៊ីនឡើយ។
