សង្គ្រាមត្រជាក់ថ្មី អាមេរិក-ចិន

មានរឿងមួយដែលគួរតែរំលឹកទាក់ទងនឹងទំនាក់ទំនងការទូតរវាងមហាអំណាចជើងចាស់អាមេរិក  និង មហាអំណាចជើងថ្មីចិនគឺកាលពីឆ្នាំ ១៩៥៤ ស្រាប់តែលោក ចន ហ្វូស្ទ័រ ឌូលស៍ (John Foster Dulles) រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសអាមេរិកមិនព្រមចាប់ដៃជាមួយ និងលោក ជូ អេន ឡាយ (Zhou Enlai) នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃប្រទេសចិននៅសម័យនោះ។ នេះជាឧប្បត្តិហេតុការទូតមួយស្តែងឱ្យឃើញថា  អាមេរិកនាពេលនោះ​មើលងាយខ្លាំងណាស់ចំពោះប្រទេសនៅអាស៊ីជាពិសេសប្រទេសចិនព្រោះកាលនោះចិនជាប្រទេសទន់ខ្សោយនិងក្រីក្រ។ ៦០ឆ្នាំក្រោយមក អ្វីៗគ្រប់យ៉ាងបានប្រែប្រួលស្ទើរតែទាំងស្រុង ជាពិសេសប្រទេសចិននៅក្នុងក្រសែភ្នែកអាមេរិកក៏ព្រោះតែសន្ទុះសេដ្ឋកិច្ចដ៏ខ្លាំងក្លារបស់ចិនក្នុងរយៈពេលចុងក្រោយនេះ។ ពេលនោះហើយដែលអាមេរិកចាប់ផ្តើមបង្កើតការប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះយក្សអាស៊ីមួយនេះដែលយើងបានដឹងតាមរយៈសង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្មជាដើម។

មកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ពិភពលោកហាក់កំពុងធុំក្លិនចំហាយសង្គ្រាមត្រជាក់ថ្មីមួយរវាងមហាអំណាចពិភពទាំងពីរ តាមរយៈភាពតានតឹងរាប់ចាប់តាំងពីសង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្ម រហូតដល់វិបត្តិកូវីដ១៩ សមុទ្រចិនខាងត្បូង និងវិបត្តិការទូតជាដើម។

នៅក្នុងវិបត្តិកូវីដ ១៩ ចិននិងអាមេរិកមានសង្គ្រាមពាក្យសំដី លើប្រធានបទដូចជា ទីកន្លែងកំណើតនៃមេរោគកូវីដ១៩ អ្នកទទួលខុសត្រូវលើវិបត្តិនេះ និងវិធានការក្នុងការទប់ស្កាត់វិបត្តិកូវីដ១៩ ជាដើម។ អាមេរិកបានចោទប្រកាន់ចិនថាជាអ្នកចាប់ផ្តើមវិបត្តិនេះ ដែលហេតុធ្វើឱ្យប្រធានាធិបតី ដូណាល់ត្រាំ បានហៅជំងឺកូវីដ១៩នេះថា “មេរោគចិន ឬ មេរោគវូហាន” ប៉ុន្តែចិនវិញបានបដិសេធថាទីក្រុងវូហានរបស់ខ្លួនមិនមែនជាប្រភពដើមនៃជំងឺផ្លូវដង្ហើមថ្មីឡើយ។ អ្នកនាំពាក្យរបស់ក្រសួងការបរទេសចិន លោក ហ្ស៊ែវ លីជៀន កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែមីនា បាននិយាយថា មូលហេតុដែលមេរោគកូវីដ១៩នេះផ្ទុះឡើងនៅទីក្រុងវូហាន អាចមកពីការឆ្លងមុនគេពីទាហានអាមេរិកាលពីពាក់កណ្តាលខែតុលាដែលមកស្នាក់នៅទីក្រុងវូហានដើម្បីប្រកួតកម្មវិធី Military World Games។ ក្រោយមកក្នុងថ្ងៃទី២៤ ខែឧសភា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសចិនលោក វ៉ាង យី បានព្រមានថា ការចោទប្រកាន់ពីសំណាក់អាមេរិកមកលើចិនគឺជាហេតុដែលអាចនឹងបង្កអោយមានសង្គ្រាមត្រជាក់ថ្មីរវាងប្រទេសទាំងពីរ ហើយលោកក៏បានហៅការចោទប្រកាន់នេះថាជាមេរោគនយោបាយ។ គួររំលឹកដែរថា លោក ដូណាល់ត្រាំ បានបន្តចោតប្រកាន់ប្រទេសចិនថាបានលាក់លៀមព័ត៌មាននិងស្ថានភាពរបស់ជំងឺកូវីដ១៩ ទើបបង្កអោយស្ថានការណ៍កាន់តែធ្ងន់ធ្ងរបែបនេះ។ ទន្ទឹមនឹងនេះ អាមេរិកបានអាក់អន់ស្រពន់ចិត្ត និងបានដើរចេញពីអង្គការសុខភាពពិភពលោក ដោយអាមេរិកបានចោទប្រកាន់អង្គការនេះថាចេះតែកាន់ជើងចិន និងត្រូវបានដឹកមុខដោយចិន ទោះបីជាអាមេរិកធ្វើវិភាគទានចំនួន៤៥០លានដុល្លារអាមេរិកក្នុងមួយឆ្នាំ រីឯចិនធ្វើវិភាគទានត្រឹមតែ៤០លានដុល្លារអាមេរិកក្នុងមួយឆ្នាំតែប៉ុណ្ណោះ។

ជាមួយគ្នានេះដែរ បញ្ហាទីតាំងភូមិសាស្ត្រនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងហាក់កំពុងអង្រួនស្ថានភាពក្នុងតំបន់ឱ្យកាន់តែមានភាពតានតឹង។ ស្ថានភាពសមុទ្រចិនខាងត្បូងត្រូវបានកក្រើកដោយសារតែសហរដ្ឋអាមេរិកចេញសេចក្តីថ្លែងការបញ្ជាក់ឱ្យកាន់តែច្បាស់ពីជំហររបស់អាមេរិកក្នុង ជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដោយលើកឡើងថាការទាមទារ រួមទាំងយុទ្ធនាការសម្លុតគំរាមកំហែងកន្លងមករបស់ចិនទៅលើប្រទេសនៅជាប់សមុទ្រចិនខាងត្បូងគឺជាសកម្មភាពខុសច្បាប់ទាំងស្រុង ហើយអាមេរិកនឹងគាំទ្រការពារ និងជម្រុញឲ្យតំបន់ឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិកមានភាពសេរី និងភាពបើកចំហ។ កាលពីដើមខែកក្កដា ចិនបានធ្វើសមយុទ្ធយោធានៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង បន្ទាប់មកអាមេរិកបានបញ្ជូននាវាចម្បាំងពីរគ្រឿងទៅក្បែរតំបន់នោះ។ កាលពីថ្ងៃទី២៤ កន្លងទៅនេះក្រសួងការពារជាតិចិនបានប្រកាសថានឹងធ្វើសមយុទ្ធបាញ់សាកល្បងទ្រង់ទ្រាយធំជាមួយនិងគ្រាប់ដែលមានកម្លាំងខ្លាំងនៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូងចាប់ពីថ្ងៃទី២៥ ខែកក្កដា នេះទៅដល់ថ្ងៃទី០២ ខែសីហា នៅខណៈដែលយោធាអាមេរិកកំពុងមានវត្តមាននៅក្បែរនោះនិងក្បែរតំបន់តៃវ៉ាន់ផងដែរ។ ក្នុងករណីសមុទ្រចិនខាងត្បូងនេះដែរ ចិនបានចង្អុលចំៗចោទអាមេរិកថាចេះតែយកដៃមកកូរស្ថានភាពនៅសមុទ្រចិនឱ្យល្អក់កករ ហើយអំឡុងពេលចិនបាននិងកំពុងបន្តដោះស្រាយដោយសន្តិវិធី អាមេរិកចេះតែអុជអាលប្រទេសជាប់ពាក់ព័ន្ធ។  មិនតែប៉ុណ្ណោះ កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា កន្លងទៅនេះ ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយរបស់អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសចិនបានវាយប្រហារអាមេរិកថា អាមេរិកគ្រាន់តែយកលេសជាអ្នកមើលការខុសត្រូវច្បាប់អន្តរជាតិដើម្បីស្វែងរកប្រយោជន៍របស់ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ។

របត់ផ្លូវគោលនយោបាយការបរទេសរបស់ប្រទេសទាំងពីរនេះមិនត្រឹមតែជាការទិតៀន និងការហែកហួរគ្នាដោយបើកចំហនោះទេ ក្នុងនោះពិភពលោកកំពុងចាប់អារម្មណ៍លើវិបត្តិយ៉ាងក្តៅគគុក ដូចជាការបិទកុងស៊ុល ការកៀរគរសម្ព័ន្ធមិត្ត ការគំរាមបញ្ចប់អនាគតនៃកម្មវិធីបណ្តាញសង្គម TikTok និងការបង្កើតច្បាប់សម្រាប់ដាក់ទណ្ឌកម្មលើមន្ត្រីចិនជាដើម។ ព្រឹត្តការណ៍ដ៏សំខាន់ដែលប្រវត្តិសាស្ត្រនឹងចារទុកនោះគឺការបង្គាប់ឱ្យបិទកុងស៊ុលរវាងគ្នានិងគ្នាដែលចាប់ផ្តើមដោយភាគីអាមេរិក។ រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកបានសម្រេចបិទស្ថានកុងស៊ុលចិន ប្រចាំក្រុង Houston ជាបន្ទាន់ក្នុងថ្ងៃទី២២ ខែកក្កដា ក្រោមហេតុផលថា ដើម្បីការពារកម្មសិទិ្ធបញ្ញា និងព័ត៌មានឯកជនរបស់ប្រជាជនអាមេរិក។ នៅក្នុងថ្ងៃដដែល ក្រសួងការបរទេសចិនបានចេញលិខិតប្រកាសមួយ ដូនដំណឹងទៅនិស្សិតចិននៅសហរដ្ឋអាមេរិកឱ្យមានការប្រុងប្រយ័ត្ន ព្រោះអាជ្ញាធរអាមេរិកកំពុងធ្វើសកម្មភាពចាប់មនុស្សសួរចម្លើយ និងរឹបអូសឯកសារ  ឬទ្រព្យសម្បត្តិជាដើម។ ពីរថ្ងៃបន្ទាប់ពីការបង្គាប់ឱ្យបិទស្ថានកុងស៊ុលចិន ចិនក៏បានលុបចោលអាជ្ញាបណ្ណរបស់ស្ថានកុងស៊ុលអាមេរិក នៅភាគខាងត្បូងនៃទីក្រុង Chengdu ផងដែរ។

មួយវិញទៀត អាមេរិកមិនត្រឹមតែកំពុងវាយប្រហារ និងព្យាយាមខ្ទប់ឥទ្ធិពលចិនតែម្នាក់ឯងនោះទេ អាមេរិកក៏ហាក់ដូចជាកំពុងកៀគរសម្ព័ន្ធមិត្តមកកៀបចិនផងដែរ។ ជាក់ស្តែង ប្រទេសអូស្ត្រាលីបានមូលមាត់គ្នាជាមួយប្រទេសអាមេរិកក្នុងការចោទប្រកាន់ការទាមទាររបស់ចិនលើសមុទ្រចិនខាងត្បូងថាជាការទាមទារខុសច្បាប់។ ហើយខណៈដែលអាមេរិកកំពុងប្រញាប់ប្រញាល់បង្កើតប្រព័ន្ធ5G អាមេរិកក៏កំពុងដើរពពាយនាយឱ្យប្រទេសពាសពេញសកលលោកខ្លាចរអារនឹងរដ្ឋាភិបាលចិនថាអាចយកទិន្នន័យអតិថិជនមកប្រើប្រាស់ និងគំរាមកំហែងលើសន្តិសុខជាតិដោយប្រើវិស័យបច្ចេកវិទ្យាផងដែរ។  ការណ៍ដែលប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍មួយចំនួនដូចជាប្រទេសអង់គ្លេស នូវែលសេឡង់ ជប៉ុន ជាដើម បានហាមឃាត់មិនប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធ5Gដូចអាមេរិកដែលនោះ អាចជាជោគជ័យមួយរបស់អាមេរិកក្នុងការខ្ទប់ការរីកធំធាត់លឿនពេកលើវិស័យបចេ្ចកវិទ្យារបស់ចិន។  ជាមួយគ្នានេះដែរ អាមេរិកក៏បាននិងកំពុងបន្លាចពិភពលោកអំពីប្រព័ន្ធបណ្តាញសង្គមដែលចិនបានបង្កើតឡើងឈ្មោះថា TikTok ដែលទទួលបានការពេញនិយមយ៉ាងខ្លាំងពីយុវជនពាសពេញសកលលោក។  ខណៈដែលប្រទេសជាច្រើនបានបន្តបិទបណ្តាញសង្គមនេះក្រោមហេតុផលថា ខ្លាចរដ្ឋាភិបាលចិនយកទិន្នន័យរបស់អតិថិជនទៅប្រើប្រាស់និងការគំរាមកំហែងសន្តិសុខជាតិ អាមេរិកក៏បានបង្គាប់ឱ្យក្រុមហ៊ុន Microsoft ចរចាដើម្បីទិញ TikTok។ ក្នុងន័យសេដ្ឋកិច្ច TikTok គឺជាបណ្តាញសង្គមដែលទើបតែនឹងរះឡើង ហើយក៏មានសក្តានុពលយ៉ាងខ្លាំងដែលអាចឱ្យក្រុមហ៊ុនអាមេរិកចំនេញប្រាក់យ៉ាងច្រើន។ ក្នុងន័យនយោបាយ អាមេរិកហាក់កំពុងលាបពណ៌និងសម្អុយកេរ្តិ៍ឈ្មោះចិន ដែលជាយុទ្ធសាស្ត្រទាញអំណាចទន់ Soft Power របស់ចិនធ្លាក់ទឹក ក្នុងគោលបំណងឱ្យពិភពលោកយល់ឃើញថាចិនជាប្រទេសមិនល្អ។ ដូចនេះ ក្នុងសេណារីយូដែល Microsoft អាចទិញ TikTok បាន ហើយប្រទេសដែលបានបិទ TikTok ក៏បានបើកឱ្យប្រើប្រាស់វិញ តើនេះមានន័យថា ពិភពលោកជឿជាក់អាមេរិកថាជាប្រទេសដ៏ល្អប្រពៃ ហើយចិនជាប្រទេសដែលតែងតែមានបំណងអាក្រក់លើពិភពលោកមែនទេ?

ថ្វីត្បិតតែបច្ចុប្បន្ននេះ នៅមិនទាន់មានប្រទេសណាដើរតួរជាកូនអុករបស់ប្រទេសមហាអំណាចទាំងពីរក្នុងភ្លើងសង្រ្គាមដូចកាលពីសង្គ្រាមត្រជាក់សូវៀតនិងអាមេរិកក៏ពិតមែន ក៏ប៉ុន្តែក៏បាញ់បោះពាក្យសម្តីនិងនយោបាយការបរទេសប្រឆាំងគ្នាចំៗនេះ ហាក់ធ្វើឱ្យពិភពលោកស្គាល់នូវសង្គ្រាមត្រជាក់ថ្មីមួយដែលប្រកួតប្រជែងគ្នាត្រឹមតែមនោគមន៍វិជ្ជាឡើយ ពោលគឺសឹងតែគ្រប់វិស័យជាពិសេសគឺសេដ្ឋកិច្ច យោធា និងបច្ចេកវិទ្យា។ មួយវិញទៀតនៅមានមតិផ្សេងៗគ្នាទៅលើរឿងនេះដែលអ្នកវិភាគខ្លះគិតថា ចិនមិនបានប្រកួតប្រជែងដើម្បីផ្លាស់ប្តូររបបពិភពលោកបច្ចុប្បន្នទេ  ប៉ុន្តែអ្នកដែលចង់ឱ្យមានការផ្លាស់ប្តូរនោះគឺអាមេរិកដោយសារតែប្រយោជន៍មួយភាគធំចេះតែរត់ទៅរកចិន ។ ចំណែកឯអ្នកវិភាគផ្សេងទៀតមានគំនិតផ្ទុយពីនេះដោយពួកគេបានយល់ថាការដែលចិនធ្វើបែបនេះគឺចិនមានបំណងចង់ជំនួសកន្លែងរបស់អាមេរិកច្បាស់ណាស់។