ការរាតត្បាតរបស់ជំងឺកូវិដ១៩ បានបង្កឱ្យមានអស្ថេរភាពទីផ្សារ បង្អាក់ដំណើរការនាំចេញផលិតផល កកស្ទះសង្វាក់ផលិតកម្ម និងការធ្លាក់ចុះតម្រូវការប្រើប្រាស់ ដែលជះផលប៉ះពាល់ដល់ដំណើរការសេដ្ឋកិច្ចសាកលទាំងមូល។ ការរីករាលដាលនៃមេរោគកូវីដ១៩បានធ្វើឱ្យមានបម្រែបម្រួលតម្លៃប្រេង (oil price volatility) ដែលជាកម្លាំងចលករដ៏សំខាន់បំផុតមួយនៃសេដ្ឋកិច្ច ច្រវាក់ផលិតកម្ម វិស័យដឹកជញ្ជូន ជាពិសេសជះឥទ្ធិពលសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសអាស្រ័យលើប្រេង។
គួររំលឹកបន្តិចថា អំឡុងឆ្នាំ ២០១៥-២០១៧ តម្លៃប្រេងពិភពលោកគិតជាមធ្យមប្រហែលជា ៥១ ដុល្លារអាមេរិកក្នុងមួយបារ៉ែល ប៉ុន្តែតម្លៃប្រេងឆៅនេះធ្លាក់ចុះជាលំដាប់កាលពីអំឡុងខែមីនានិងខែមេសានៅឆ្នាំ ២០២០។ មូលហេតុចម្បងនៃការធ្លាក់ចុះនៃប្រេងនេះគឺដោយសារតែចំនួនប្រេងឆៅមានចំនួនច្រើនលើសលប់ ខណៈដែលតម្រូវការធ្លាក់ចុះ។ តម្រូវការធ្លាក់ចុះគឺដោយសារតែវិបត្ដិកូវីដ១៩ ឬឯចំនួនប្រេងឆៅមានចំនួនច្រើនលើលប់គឺដោយសារតែការប្រកួតប្រជែងគ្នារវាងប្រទេសផលិតប្រេង។ កាលពីឆ្នាំ២០២០នោះ អាមេរិកក៏បានចារជារប្រវត្ដិសាស្ត្រមួយដែរដោយសារតែតម្លៃប្រេងឆៅធ្លាក់ចុះក្រោមសូន្យ។
វិបត្ដិកូវីដ១៩ធ្វើឱ្យតម្រូវការប្រេងធ្លាក់ចុះ
របាយការណ៍របស់រដ្ឋបាលទិន្នន័យថាមពល (Energy Information Administration) បានបង្ហាញថាផលិតកម្មប្រេងនៅលើពិភពលោកបានធ្លាក់ចុះពី ១០០,៦១ លានបារ៉ែលក្នុងមួយថ្ងៃនៅឆ្នាំ២០១៩ មកត្រឹម ៩៤,២៥ លានបារ៉ែលក្នុងមួយថ្ងៃនៅឆ្នាំ២០២០ ។ ស្ថានភាពបែបនេះបណ្ដាលមកពីការបិទប្រទេស និងការកាត់បន្ថយការធ្វើដំណើរដើម្បីទប់ស្កាត់ការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ១៩សឹងតែទូទាំងពិភពលោក ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យតម្រូវការប្រេងធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំង។ យោងតាម Energy Information Administration បានឱ្យដឹងថា នៅពេលដែលករណីឆ្លងវីរុសកូវីដ១៩កំពុងរីករាលដាលខ្លាំង រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកបានដាក់វិធានការឱ្យប្រជាជនស្ថិតនៅផ្ទះ ការហាមប្រាមមិនឱ្យចេញទៅក្រៅការបិទផ្លូវ និងតំបន់មានការឆ្លងខ្លាំង ដែលនេះជាហេតុធ្វើឱ្យតម្រូវការប្រេងឆៅនិងប្រេងឥន្ធនៈរាវបានធ្លាក់ចុះ៩%។
តម្លៃប្រេងឆៅអាមេរិកធ្លាក់ចុះក្រោមសូន្យគឺជាអ្វី?
នៅក្នុងស្ថានភាពនៅប្រទេសអាមេរិកកាលពីឆ្នាំ២០២០វិញ តម្លៃប្រេងឆៅនៅអាមេរិកបានធ្លាក់ក្រោមសូន្យ។ ស្ថានភាពនៅអាមេរិកកាលពីនោះ យោងតាមទិនានុប្បវត្តិ European Journal of Engineering Research and Science តម្លៃប្រេងឆៅនៅអាមេរិកបានធ្លាក់រហូតដល់ ៣៧.៦៣ ដុល្លារអាមេរិកនៅថ្ងៃទី២០ ខែមីនា ឆ្នាំ ២០២០។ បន្ទាប់មកតម្លៃរបស់ប្រេងឆៅនៅអាមេរិកក៏បន្តធ្លាក់ថ្លៃរហូតដល់ថ្ងៃទី ២០ ខែមេសា ឆ្នា២០២០ អាមេរិកបានបង្កើតប្រវត្ដិសាស្ត្រថ្មីដោយតម្លៃប្រេងឆៅបានធ្លាក់ចុះក្រោមសូន្យ។ តម្លៃធ្លាក់ចុះក្រោមសូន្យគឺមានន័យថា អ្នកស្ដុកប្រេងឆៅត្រូវឱ្យលុយបន្ថែមទៅឱ្យឈ្មួញឬអ្នកស្ដុកប្រេងឆៅមួយទៀត ដោយសារតែប្រេងឆៅមានចំនួនច្រើនលើសលុបលើកន្លែងស្ដុកប្រេងឆៅ។ តាមរបាយការណ៍របស់ EIA ប្រាប់ឱ្យដឹងថា ទំហំស្តុកប្រេងរបស់អាមេរិកសរុបអាចរក្សាប្រេងបាន ៦៥៣.៤លានបារ៉ែល ដែលតំបន់ស្តុកប្រេងភាគច្រើនស្ថិតនៅឯរោងចក្រចម្រាញ់ប្រេងដែលអាងស្តុកស្រាប់។ កាលពេលនោះមានកន្លែងស្ដុកប្រេងមួយចំនួននៅអាមេរិកបានប្រឈមមុខនូវបញ្ហាខ្វះកន្លែងស្ដុកទុកដូចជា Cushing in Oklahoma ជាដើម។ បើយោងតាមការចេញផ្សាយរបស់ Bloomberg អ្នកផលិតប្រេងឆៅមិនអាចបិទអណ្ដូងប្រេងភ្លាមៗដើម្បីកាត់បន្ថយចំនួននៃការផលិតប្រេងបានទេ ព្រោះវាអាចធ្វើឱ្យអណ្ដូងប្រេងខូចក្នុងរយៈពេលវែង។ ដោយសារការខ្លាចបាត់បង់និងខូចអណ្តូងប្រេង ផលិតកម្មប្រេងនៅតែបន្តរហូតដល់ថ្ងៃទី១០ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២០ មានរបាយការណ៍ថា ស្តុកប្រេងត្រូវបានប្រើអស់ដល់ទៅ ៥៧% នៃទំហំស្តុកសរុបស្មើនឹងបរិមាណប្រេងប្រមាណ ៣២៣.៥លានបារ៉ែល។ កត្ដាដែលធ្វើឱ្យអាមេរិកប្រឈមមកនឹងការខ្វះកន្លែងស្ដុកប្រេងឆៅមួយទៀតនោះគឺមហិច្ឆតារបស់អាមេរិកដើម្បីក្លាយជាប្រទេសផលិតប្រេងច្រើនជាងគេ និងគោលនយោបាយរបស់អតីតប្រធានាធិបតីលោកដូណាល់ត្រាំលើវិស័យប្រេងនៅអាមេរិក។ អាមេរិកបានជំរុញការផលិតប្រេងឆៅរហូតនៅឆ្នាំ២០១៩ អាមេរិកបានក្លាយជាប្រទេសផលិតប្រេងច្រើនជាងគេ។ ជាកត្ដាគួបផ្សំមួយទៀតនោះ ក្នុងនាមជាឈាមជ័រអ្នកជំនួញម្នាក់ លោកដូណាល់ត្រាំបានបញ្ជាទិញប្រេងមកស្ដុករាប់លានបារ៉ែល ដោយសារលោកយល់ឃើញថាកាលនោះកាលៈទេសៈល្អក្នុងការទិញប្រេងទុកទាន់ពេលប្រេងមានតម្លៃថោកដោយសារការប្រកួតប្រជែងតម្លៃគ្នារវាងរួស្ស៊ីនិងអារ៉ាប៊ីសាអូឌីត។
ការប្រកួតប្រជែងគ្នាលើសង្វៀនប្រេងឆៅ
មូលហេតុមួយទៀតដែលបណ្តាលឱ្យប្រេងធ្លាក់ថ្លៃនៅឆ្នាំ២០២០នោះក៏ដោយសារមានការប្រកួតប្រជែងគ្នារវាងក្រុមប្រទេសនាំចេញប្រេងជាពិសេសអារ៉ាប៊ីសាអូឌីតនិងប្រទេសរុស្ស៊ី។ គួររំលេចបន្តិចសិនថា យោងតាម ធនាគារADB ពិភពលោកផលិតប្រេងឆៅជាង ៩០ លានបារ៉ែល ក្នុងមួយថ្ងៃ ខណៈដែលតម្រូវការមានត្រឹមតែ ៧៥ លានបារ៉ែលក្នុងមួយថ្ងៃ។ កំណើននៃការផលិតប្រេងឆៅនេះចាប់ផ្ដើមដើមឆ្នាំ ២០១៤ ពេលឧស្សាហកម្មប្រេងឆៅ Shale oil របស់សហរដ្ឋអាមេរិកបានបង្កើនទំហំទីផ្សារនិងផលិតកម្មរបស់ខ្លួន។ ការពង្រីកទីផ្សារនិងផលិតកម្មប្រេងឆៅប្រភេទ Shale oil ក្នុងស្រុក គឺដើម្បីកាត់បន្ថយការពឹងផ្អែកប្រេងនាំចូលពីបរទេស។ វាបានជំរុញឱ្យទិន្នផលប្រេងឆៅរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកកើនឡើងពី ៨,៨ លានបារ៉ែលក្នុងមួយថ្ងៃនៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៤ និងកើនឡើងដល់ប្រមាណ ១២,២ លានបារ៉ែលក្នុងមួយថ្ងៃនៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៩ ។ ក្រៅពីអាមេរិក ប្រទេសផលិតប្រេងផ្សេងទៀតរួមមានរុស្ស៊ី ក៏បន្តបង្កើនផលិតកម្មរបស់ខ្លួនដែរ។ ហេតុនេះតម្លៃប្រេងធ្លាក់ពី ១១៤ ដុល្លារក្នុងមួយបារ៉ែលក្នុងឆ្នាំ ២០១៤ ដល់ប្រមាណ ២៧ ដុល្លារក្នុងឆ្នាំ ២០១៦ ។ នៅខែកញ្ញាឆ្នាំ ២០១៦ អារ៉ាប់ប៊ីសាអូឌីតនិងរុស្ស៊ីបានព្រមព្រៀងសហការគ្នាក្នុងការកំណត់តម្លៃប្រេងរួមមួយដោយបង្កើតសម្ព័ន្ធភាពក្រៅផ្លូវការ។ សម្ព័ន្ធភាពនេះមានសមាជិករបស់ OPEC និងប្រទេសផលិតប្រេងមិនមែនសមាជិករួមមានរុស្ស៊ី និងត្រូវបានគេអោយឈ្មោះថា“ OPEC+” ។ នៅខែមីនា ឆ្នាំ២០២០ រុស្ស៊ីនិង OPEC បានចចារក្នុងការកាត់បន្ថយការផលិតប្រេងបន្តដើម្បីឱ្យតម្លៃប្រេងអាចកើនឡើងវិញ។ អារ៉ាប៊ីសាអូឌីតជាប្រទេសតំណាងមានបំណងកាត់បន្ថយផលិតកម្មប្រេងក្នុងបរិមាណច្រើនប្រមាណ ១.៥លានបារ៉ែលក្នុងមួយថ្ងៃដើម្បីរក្សាតម្លៃនៅលើទីផ្សារ។ រុស្ស៊ីដែលជាដៃគូមិនយល់ស្របនឹងការកាត់បន្ថយក្នុងបរិមាណនេះទេដែលនៅបន្តផលិតប្រេងយ៉ាងច្រើន ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យផលិតផលមានចំនួនច្រើនជាងតម្រូវការ ជាពិសេសតម្រូវការពិភពលោកត្រូវបានកាត់បន្ថយដោយសាវិបត្ដិកូវីដ១៩។ ភាគីទាំងពីរមិនបានឈានទៅរកកិច្ចព្រមព្រៀងរួមនៅកិច្ចប្រជុំនោះឡើយ ហើយតម្លៃប្រេងបានបន្តធ្លាក់ចុះ ១០% បន្ថែមទៀតបន្ទាប់ពីរុស្សីបានដើរចេញពីតុចចារនៅ OPEC+ ។ យោងតាមការចុះផ្សាយរបស់ Reuters នៅថ្ងៃទី ២ ខែមេសាឆ្នាំ២០២០ ប្រធានាធិបតីអាមេរិកដូណាល់ត្រាំបានគំរាមថានឹងដកកងជំនួយយោធារបស់សហរដ្ឋអាមេរិកចេញប្រសិនបើអង្គការ OPEC និងសម្ព័ន្ធមិត្តមិនកាត់បន្ថយផលិតកម្មប្រេងទេនោះ។ ការគម្រាមនេះមានគោលបំណងក្នុងការការពារក្រុមហ៊ុនប្រេងធំៗរបស់អាមេរិកមិនឱ្យធ្លាក់ទៅក្នុងភាពក្ស័យធនដោយសារប្រេងធ្លាក់ថ្លៃជាអតិផរណា និងស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចអាមេរិកទាំងមូល។ នៅថ្ងៃទី ១២ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២០ ក្នុងកិច្ចប្រជុំអង្គការ OPEC+ អារ៉ាប៊ីសាអូឌីតនិងរុស្ស៊ីបានព្រមព្រៀងគ្នាកាត់បន្ថយ ៩,៧ លានបារ៉ែលក្នុងមួយថ្ងៃនៃការផលិតក្នុងអំឡុងខែឧសភានិងមិថុនា។ ពួកគេនឹងកាត់បន្ថយការផលិតដល់ ៧,៧ លានបារ៉ែលក្នុងមួយថ្ងៃ នៅពាក់កណ្តាលឆមាសទីពីរនៃឆ្នាំ ២០២០ និង ៥,៨ លានបារ៉ែលក្នុងមួយថ្ងៃ នៅចន្លោះខែមករាឆ្នាំ ២០២១ និងចុងខែមេសាឆ្នាំ ២០២២។
សរុបមកការប្រែប្រួលតម្លៃប្រេងប៉ុន្មានរយៈពេលចុងក្រោយនេះបណ្តាលមកពីកត្តាប៉ះពាល់មួយភាគធំនៃការផ្ទុះជំងឺកូវិដ១៩ដែលរាតត្បាតទូទាំងសាកលលោក ក៏ដូចការផ្គត់ផ្គង់មិនស្របតាមតម្រូវការបង្កឱ្យមានវិវាទតម្លៃប្រេង។ ក្រៅពីនេះការប្រែប្រួលតម្លៃប្រេងមួយរយៈពេលនេះក៏បានប៉ះពាល់ទៅដល់តម្លៃភាគហ៊ុននៅលើទីផ្សារមូលប័ត្រ និងបានធ្វើឱ្យតម្លៃមាសកើនឡើងផងដែរ។ ការកើនឡើងតម្លៃមាសនេះ បណ្តាលមកពីកត្តាក្រុមហ៊ុនប្រេងមានតម្រូវការមាស ព្រោះស្ថានភាពពេលនោះអាចប្រឈមនឹងការក្ស័យធនបាន ប្រសិនបើតម្លៃប្រេងនៅតែបន្តធ្លាក់ចុះ៕
អ្នកអាចចូល subscribe Telegram ផ្លូវការរបស់ The SEED តាមរយៈ https://t.me/TheSEED
អត្ថបទចែករំលែកដោយ៖ កញ្ញា ស្រង់ ខាដាណេ
រូបគំនូរដោយ៖ កញ្ញា គង់ រដ្ធាវី
