នៅចុងបញ្ចប់នៃសង្គ្រាមលោកលើកទី១ មានសមាគមអន្តរជាតិមួយបានលេចជារូបរាងឡើងដែលមានឈ្មោះថា សមាគមនៃប្រជាជាតិ ឬដែលយើងស្គាល់ជាភាសារអង់គ្លេសថា «The League of Nations”។ សមាគមនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅថ្ងៃទី១០ខែមករា ឆ្នាំ១៩២០ តាមគំនិតផ្តួចផ្តើមរបស់មហាអំណាចសម្ព័ន្ធមិត្តដែលមានប្រទេសដូចជា បារាំង ចក្រភពអង់គ្លេស រុស្ស៊ីដែលបានទទួលជ័យជម្នះនៅចុងបញ្ចប់នៃសង្គ្រាមលោកលើកទី ១ ហើយសមាគមនេះដែរក៏ត្រូវបានរំសាយជាផ្លូវការនៅថ្ងៃទី១៩ខែមេសា ឆ្នាំ ១៩៤៦ទៅវិញផងដែរ។ ការបង្កើតសមាគម គឺជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់មួយនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រនៃទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ ដែលជាទូទៅសមាគមបែបនេះគឺត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីរក្សាសុខសន្តិភាពរបស់ពិភពលោកនិងដើម្បីទប់ស្កាត់សង្រ្គាម ប៉ុន្តែសង្គ្រាមលោកលើកទី២គឺជាភុស្ដុតាងដែលបង្ហាញថាសមាគមនៃប្រជាជាតិនេះទទួលបានបរាជ័យក្នុងការស្វែងរកសន្តិភាពជូនពិភពលោក ។
ទោះបីជាសមាគមនៃប្រជាជាតិមើលទៅហាក់ដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់នៅក្នុងបង្កើតសណ្ដាប់ធ្នាប់ពិភពលោកថ្មីមួយដើម្បីបញ្ជៀសសង្គ្រាមដែលបំផ្លាញជីវិតមនុស្សសត្វនិងការរៀនរស់នៅជាមួយគ្នាដោយសុខដុមរមនា ប៉ុន្តែធាតុពិតគឺមានចំណុចខ្សោយច្រើនរហូតបណ្ដាលឱ្យមានសង្គ្រាមលោកលើកទី ២ ដែលទំហំនៃការបំផ្លិចបំផ្លាញគឺធំធេងច្រើនណាស់បើធៀបនឹងសង្គ្រាមលោកលើកទី ១។
ហេតុផលទីមួយដែលធ្វើឱ្យ សមាគមនេះដួលរលំគឺបណ្តាលមកពីភាពទន់ខ្សោយនៃរចនាសម្ព័ន្ធរបស់វា។ នៅក្នុងសមាគមប្រជាជាតិ មានប្រទេសមហាអំណាចមួយចំនួនដូចជាជប៉ុនជាដើមនិងរដ្ឋតូចៗមួយចំនួន ដូចជាបូលីវី កាណាដា ឈីលី កូឡុំប៊ី ដែលមានអំណាចនិងឥទ្ធិពល ប៉ុន្តែឥទ្ធិពលរបស់ពួកគេមិនត្រូវបានឆ្លុះបញ្ចាំងនៅក្នុងអង្គការនោះទេ។ ហេតុផលនេះហើយបានធ្វើឱ្យរដ្ឋតូចៗទាំងនោះអស់ទំនុកចិត្តនិងបានឃើញពីភាពមិនស្មើគ្នារវាងអំណាចនៃប្រទេសមហាអំណាចនិងរដ្ឋតូចតាចជាសមាជិក។ ម៉្យាងវិញទៀត សមាគមប្រជាជាតិបានដំណើរការលើប្រព័ន្ធនៃការយល់ព្រមជាសកលរឺជាឯកច្ឆ័ន្ទ ជាជាងមតិភាគច្រើន។ នេះមានន័យថា ដើម្បីធ្វើសេចក្តីសម្រេចឬសេចក្តីសម្រេចត្រូវបានធ្វើឡើង សមាជិកទាំងអស់ត្រូវបោះឆ្នោតជាឯកច្ឆ័ន្ទលើសេចក្តីសម្រេចនោះដែលធ្វើមានភាពពិបាកក្នុងការសម្រេចចេញនូវគោលការណ៍ណាមួយ។ បើយើងក្រលេកមកមើលអង្គការសហប្រជាជាតិសព្វថ្ងៃវិញ ការធ្វើសេចក្តីសម្រេចគឺផ្អែកទៅលើគោលការណ៍ពីរភាគបី ដែលធ្វើឱ្យរដ្ឋតូចៗមានភាពស្មើមុខស្មើមាត់ជាមួយនឹងប្រទេសមហាអំណាចមួយលំដាប់ព្រោះប្រទេសមួយអាចបោះឆ្នោតបានមួយដងដូចគ្នា។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើក្រលេកទៅមើលនៅក្នុងការធ្វើសម្រេចរបស់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខវិញ គេក៏នៅឃើញថា ការធ្វើសេចក្តីសម្រេចនៅតែផ្អែកលើមតិឯកច្ឆ័ន្ទរបស់ប្រទេសមហាអំណាចទាំងប្រាំនៅឡើយដែលរួមមាន សហរដ្ឋអាមេរិក ចិន បារាំង អង់គ្លេស និងរុស្ស៊ី។
ហេតុផលទីពីរគឺអវត្តមានរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ ការបង្កើតសមាគមនៃប្រជាជាតិក៏ជាគំនិតផ្តួចផ្តើមរបស់ប្រធានាធិបតីអាមេរិកដែរគឺលោក វូដ្រូវិលសុន( Woodrow Wilson) ប៉ុន្តែសហរដ្ឋអាមេរិកមិនមែនជាសមាជិកនៃសមាគមអន្តរជាតិមួយនេះឡើយ។ ត្បិតថាសហរដ្ឋអាមេរិកគឺជាមហាអំណាចដែលទើបលេចមុខ ប៉ុន្តែបែរជាជ្រើសយកនយោបាយការបរទេសសំងំសុខ និងចាំតែទាញយកប្រយោជន៍ពីភាពវឹកវររបស់ពិភពលោក។ ជាក់ស្ដែង នៅពេលសង្គ្រាមលោកលើកទី ២ បានផ្ទុះឡើង សហរដ្ឋអាមេរិកមិនសម្រេចចិត្ដលូកដៃទាល់តែសោះ ប៉ុន្តែក៏ទាញយកប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចតាមរយៈឱ្យលុយទៅប្រទេសកំពុងច្បាំងខ្ជីដើម្បីយកការប្រាក់ ការលក់សព្វាវុធជាដើម ខណៈប្រទេសមហាអំណាចកាលនោះកំពុងខ្ទេចខ្ទាំដោយសារសង្រ្គាម ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យសង្គ្រាមបង្អូសពេលយូរ ហើយសហរដ្ឋអាមេរិកគឺជាប្រទេសដែលខូចខាតតិចតួចបំផុតដែលងាយនឹងកសាងឡើងវិញ។ ទន្ទឹមនឹងនេះប្រទេស បារាំង និងអង់គ្លេស ដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តអាមរិកដែលស្ថិតនៅក្នុងសមាគមនេះមិនអាចដើរតួរនាទីឱ្យមានប្រសិទ្ធិភាពបានទេព្រោះ ពួកគេបានបាត់បង់សេដ្ឋកិច្ចដោយសង្រ្គាម ហើយពួកគេគ្មានឥទ្ធិពលក្នុងការពង្រឹងវិន័យ និងការទូត។ ហេតុដូច្នេះហើយបានជាគេច្រើនលើកពាក្យមួយថា ការលួចវាយឆ្មក់របស់ជប៉ុនទៅលើសហរដ្ឋអាមេរិកគឺប្រៀបបានដាស់យក្សឱ្យចូលរួមក្នុងសង្គ្រាម ហើយទៀតសោតបានរួមដៃគ្នាជាមួយប្រទេសសម្ព័ន្ធមិត្ដដើម្បីបិទទំព័រសង្គ្រាមលោកលើកទី២ដោយជោគជ័យ។
ហេតុផលទីបីគឺបណ្តាលមកពី វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ (The Great Depression)ដែលបន្សល់ទុកដោយសង្គ្រាមនៅក្នុងឆ្នាំ១៩២៩។ វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរនេះបានធ្លាក់ចុះបាននាំឱ្យប្រទេសជាច្រើនអនុម័តគោលនយោបាយឯកោនិយមដើម្បីការពារសេដ្ឋកិច្ចផ្ទៃក្នុងរបស់ពួកគេ។ ភាពឯកោបានរួមចំណែកដល់ការមិនសហការគ្នាកាន់តែខ្លាំងឡើងនៅក្នុងសម្ព័ន្ធ និងឈានទៅដល់ការអង្រួននៃសាមគ្គីភាពរបស់សមាគម ហើយវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចឆ្នាំ១៩២៩ បានបង្ហាញឱ្យឃើញថា គោលនយោបាយនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិជារឿយៗត្រូវបានបោះបង់ចោលក្នុងគ្រាមានអាសន្ន។ ក៏គួររំលេចបន្តិចថា វិបត្ដិសេដ្ឋកិច្ច The Great Depression នេះហើយគឺជាកត្ដាចម្បងសម្រាប់មេនាំភ្លើងសង្គ្រាម Adolf Hitler មានឱកាសឡើងកាន់អំណាចនៅប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ដោយជោគជ័យ ហើយដឹកនាំប្រទេសអាល្លឺម៉ង់យ៉ាងរុងរឿងរហូតមានសមត្ថភាពនិងថ្លើមធំក្នុងការចង់វាយគ្រប់គ្រងទ្វីបអឺរ៉ុប ដែលជាហេតុបង្កើតឱ្យមានសង្គ្រាមលោកលើកទី ២ ដែលក៏ជាកត្តាចម្បងបំផុតសម្រាប់ចង្អុលពីអសមត្ថភាពនិងបរាជ័យរបស់សមាគម។
ហេតុផលទីបួនគឺបណ្តាលមកពី ការអសមត្ថភាពរបស់សមាគមនេះនៅក្នុងការដោះស្រាយវិបត្តិអន្តរជាតិ។ ប្រទេសនានាក្នុងសមាគមប្រជាជាតិ ត្រូវបានលើកទឹកចិត្តយ៉ាងសកម្មឱ្យរំសាយអាវុធ ដោយសន្មតថាគេអាចដោះស្រាយជម្លោះគ្រប់បែបយ៉ាងដោយប្រើទំនាក់ទំនងការទូតនៅទីក្រុងហ្សឺណែវ។ ម៉្យាងវិញទៀត ប្រសិនបើកាដោះស្រាយតាមរយ:ការទូតបរាជ័យ សមាគមប្រជាជាតិគ្មានដំណោះស្រាយអ្វីផ្សេងនោះទេពោលគឺមានតែបណ្តាលឱ្យប្រទេសមហាអំណាចបន្តឈ្នះជម្លោះតែប៉ុណ្ណោះ។ ការកេងប្រវ័ញ្ចនិងឈ្លានពានធ្លាប់បានបង្ករដោយប្រទេសមួយចំនួនដូចជាជប៉ុន អាល្លឺម៉ង់ និងអ៊ីតាលី។
ជាក់ស្តែងនៅពេលដែល វិបត្តិអន្តរជាតិបានលេចឡើង ភាពទន់ខ្សោយរបស់សមាគមប្រជាជាតិត្រូវបានលាតត្រដាងយ៉ាងច្បាស់។ នៅឆ្នាំ១៩៣១ កងទ័ពជប៉ុនបានលុកលុយម៉ាន់ជូរី ហើយបន្ទាប់មកចិនបានអំពាវនាវដល់សម្ព័ន្ធដែលចាត់ទុកការឈ្លានពានថាជាអំពើឈ្លានពានដែលសាហាវ និងអសីលធម៌។ បើយើងមើលឱ្យស៊ីជម្រៅបន្តិច ជប៉ុនមានចេតនាច្បាស់ណាស់ ប៉ុន្តែសមាគមន៍ប្រជាជាតិបែរជាគ្មានចំណាត់ការជាមួយជប៉ុនឡើយ ដែលធ្វើឱ្យជប៉ុនចេះតែបានដៃទន្ទា្រនទឹកដីបន្ថែមទៀតនៅលើទ្វីបអាស៊ី។ ការឆ្លើយតបរបស់សមាគមន៏ប្រជាជាតិ គឺដើម្បីបង្កើតគណៈកម្មការស៊ើបអង្កេតដែលដឹកនាំដោយ Lord Lyttonដើម្បីធ្វើការស៊ើបថាតើជប៉ុនកំពុងធ្វើការឈ្លានពានតំបន់ម៉ាន់ជូរីពិតប្រាកដដែរឬទេ។ របាយការណ៍ចុងក្រោយត្រូវបានចំណាយពេលជាងមួយឆ្នាំមុននឹងឈានទៅដល់ការថ្កោលទោសសកម្មភាពរបស់ប្រទេសជប៉ុននិងបានស្នើឱ្យជប៉ុនចាកចេញពីម៉ាន់ជូរី ប៉ុន្តែជប៉ុនមិនព្រមទទួលយកសំណើទាំងនេះទេ ព្រមទាំងផ្គើនសមាគមន៍ដោយលាលែងពី សមាគមប្រជាជាតិក្នុងឆ្នាំ១៩៣៣ និងបន្តពង្រីកមហិច្ចតា។ ទាំងនេះបានបង្ហាញបានបង្ហាញឱ្យឃើញពីភាពទន់ខ្សោយរបស់ សមាគមន៍ប្រជាជាតិក្នុងការដោះស្រាយជម្លោះអន្តរជាតិ និងជាពិសេសគឺការពារប្រទេសជាសមាជិក។ មិនយូរប៉ុន្មាន ប្រទេសសមាជិកផ្សេងទៀតបានចាកចេញពីសមាគមនៃប្រជាជាតិជាបន្តបន្ទាប់។ ជាក់ស្តែង បន្ទាប់ពីការលុកលុយរបស់អ៊ីតាលីលើ Abyssinia អ៊ីតាលីបានដកខ្លួនចេញពីសម្ព័ន្ធ ដើម្បីពង្រឹងការវាតទីបន្ថែមរបស់ខ្លួន។ យ៉ាងណាមិញ ប្រទេសអាឡឺម៉ង់ក៏បានលាលែងពីតំណែងនៅឆ្នាំ ១៩៣៥ដូចគ្នា នៅពេលដែល ហ៊ីត្លែរចង់សម្រេចបំណងរបស់ខ្លួនក្នុងការធ្វើសញ្ជ័យទៅលើបណ្តាលប្រទេសនៅអឺរ៉ុប និងការផ្តួចផ្តើមឡើងនូវសង្រ្គាមលោកលើកទីពីរ។
