យើងប្រាកដជាបានដឹងជារឿយៗមកហើយ អំពីការរីកលូតលាស់យ៉ាងឆាប់រហ័សនៃសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសចិនដែលបានវ៉ាដាច់សេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសជប៉ុននៅក្នុងឆ្នាំ ២០១០ ហើយក្លាយជាប្រទេសមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកលេខពីរបន្ទាប់ពីប្រទេសអាមេរិក។ នៅជុំវិញបរិបទសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកថ្មីនេះ ការសិក្សារស្រាវជ្រាវទាក់ទងទៅនឹងដំណើរការនិងការវិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសចិនបានទទួលការចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំងពីសំណាក់សេដ្ឋវិទូនិងអ្នកស្រាវជ្រាវផ្សេងៗ។ ក្នុងនោះដែរក៏មានការពិភាក្សាទៅលើជញ្ជីងទូទាត់របស់ប្រទេសចិនផងដែរដោយសារតែប្រទេសចិនមានអតិរេក(ផលលើស)គណនីចរន្ត គណនីមូលធន និង គណនីហិរញ្ញវត្ថុនៅក្នុងពេលតែមួយ ដែលនៅត្រង់នេះគឺខុសចាកអំពីទ្រឹស្តីសមតុល្យជញ្ជីងទូទាត់នៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចវិទ្យា។ នៅក្នុងអត្ថបទនេះ យើងនឹងក្រលេកមកស្វែងយល់អំពីថាតើអ្វីទៅគឺជា ជញ្ជីងទូទាត់? តើជញ្ជីងទូទាត់មានដំណើរការប្រព្រឹត្តិទៅយ៉ាងដូចម្តេចខ្លះ? តើមូលហេតុអ្វីបានជាជញ្ជីងទូទាត់របស់ប្រទេសចិនវៀរចាកពីទ្រឹស្តីនៃសមតុល្យជញ្ជីងទូទាត់?
និយមន័យ និង សមាសធាតុនៃជញ្ជីងទូទាត់
ជញ្ជីងទូទាត់ ឬជាភាសារអង់គ្លេសហៅថា «Balance of Payment» គឺជារបាយការណ៍ចំណូលចំណាយទាំងអស់របស់ប្រទេសមួយនៅក្នុងប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិនៅក្នុងអំឡុងពេលជាក់លាក់ណាមួយ។ នេះមានន័យថា គឺការកត់ត្រាអំពីតម្លៃនៃការនាំចេញនាំចូល និង ចំណូលចំណាយផ្សេងៗទាំងអស់របស់ប្រទេសនោះ។ ជញ្ជីងទូទាត់ មានសមាសធាតុចំនួន ៣ រួមមាន គណនីចរន្ត (current account) គណនីមូលធន (capital account) និង គណនីហិរញ្ញវត្ថុ (financial account) ដែលចំពោះពេលខ្លះគណនីហិរញ្ញវត្ថុត្រូវបានគេរាប់បញ្ចូលរួមជាមួយនឹងគណនីមូលធនផងដែរ។ គណនីចរន្ត សំដៅទៅលើគណនីដែលផ្ទុកនូវទិន្នន័យតម្លៃនៃប្រតិបត្តិការពាណិជ្ជកម្មទំនិញ និង សេវាកម្មផ្សេងៗរបស់ប្រទេសមួយជាមួយនឹងទីផ្សារអន្តរជាតិ (ការនាំចេញ និង ការនាំចូល) ចំណូលសុទ្ធដែលបានមកពីការវិនិយោគនៅបរទេស រួមជាមួយនឹងប្រាក់ចំណូលដែលផ្ទេរបានដែលមានដូចជាជំនួយបរទេសជាដើម។ នៅក្នុងគណនីចរន្តនេះដែរកត្តាមួយដែលបណ្តាលឱ្យគណនីនេះមាន អរិរេកឬផលលើស (surplus) គឺនៅពេលដែលប្រទេសមួយមានការនាំចេញទំនិញនិងសេវាកម្មច្រើនជាងការនាំចូល ដែលនេះអាចមកពីតម្រូវការក្នុងស្រុកទាប ឬក៏ប្រទេសនេះមិនមានការប្រកួតប្រជែងពាណិជ្ជកម្មខ្ពស់ធៀបជាមួយនឹងប្រទេសដទៃ។ ផ្ទុយទៅវិញ ឱនភាពនៅក្នុងគណនីចរន្តនឹងកើតឡើងនៅពេលដែលប្រទេសមួយមានការនាំចូលទំនិញនិងសេវាកម្មច្រើនជាងការនាំចេញ។
រីឯគណនីមូលធនវិញ ដែលនៅក្នុងអត្ថបទនេះគិតរួមបញ្ជូលជាមួយគណនីហិរញ្ញវត្ថុ គឺជាគណនីដែលកត់ត្រាទិន្នន័យទ្រព្យសកម្មនិងបំណុលរបស់ប្រទេសមួយក្នុងអំឡុងពេលជាក់លាក់ណាមួយ ដែលទិន្នន័យទាំងនេះគឺរាប់បញ្ចូលជាមួយនឹង ចំណូលនិងចំណាយដែលបានមកពីការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស ការវិនិយោគទៅលើទីផ្សារមូលបត្របរទេស រួមជាមួយនឹងទុនបម្រុងរបស់ប្រទេសនោះផងដែរ។ នៅពេលដែលមានលំហូរហិរញ្ញវត្ថុចូលមកក្នុងប្រទេសនោះច្រើនជាងលំហូរចេញ នោះមានន័យថាប្រទេសនោះនឹងមានឱនភាពគណនីមូលធននិងគណនីហិរញ្ញវត្ថុ ហើយផ្ទុយទៅវិញប្រសិនបើប្រទេសនោះមានលំហូរចេញនៃហិរញ្ញវត្ថុច្រើនជាងវិញ នោះប្រទេសនោះនឹងមានផលលើសនៅក្នុងគណនីទាំងពីរនោះ។
នៅក្នុងទ្រឹស្តីសមតុល្យនៃជញ្ជីងទូទាត់ ផលបូកតម្លៃទាំងអស់ពីនៃគណនីទាំងបីត្រូវតែស្មើសូន្យ។ នៅក្នុងន័យនេះ ប្រសិនបើប្រទេសមួយមានផលលើសនៅក្នុងគណនីចរន្ត នោះប្រទេសនោះត្រូវតែមានឱនភាពនៅក្នុងគណនីហិរញ្ញវត្ថុដើម្បីធ្វើឱ្យមានសមតុល្យនៅពេលដែលធ្វើការទូទាត់គ្នា។ នេះប្រៀបបីដូចជាការពន្យល់សាមញ្ញថា «ចំណូលត្រូវតែស្មើនឹងចំណាយ» បែបនោះដែរ។ នៅពេលដែលប្រទេសមួយមានការនាំចូលច្រើនជាងការនាំចេញ នោះប្រទេសនឹងមានឱនភាពគណនីចរន្ត ប៉ុន្តែប្រទេសនោះត្រូវតែមានផលលើសនៅក្នុងគណនីមូលធន និង គណនីហិរញ្ញវត្ថុដើម្បីយកទៅទូទាត់ចំណាយទៅលើការនាំចូលនោះ។
តើមូលហេតុអ្វីបានជាជញ្ជីងទូទាត់របស់ប្រទេសចិនវៀរចាកពីទ្រឹស្តីនៃសមតុល្យជញ្ជីងទូទាត់?
ដូចដែលបានរៀបរាប់ពីខាងលើរួចមក ប្រទេសនីមួយៗត្រូវតែមានសមតុល្យជញ្ជីងទូទាត់ ដែលមានផលបូកតម្លៃនៃគណនីទាំងបីស្មើសូន្យ។ ដោយឡែកចំពោះប្រទេសចិនវិញបែរជាទទួលបាននូវផលលើសនៅក្នុងគណនីទាំងបីទៅវិញ ដែលនេះបានបណ្តាលឱ្យអ្នកស្រាវជ្រាវជាច្រើនមានចម្ងល់ទៅលើមូលហេតុដែលបង្កការកកើតឡើងបែបនេះ។ ប្រសិនបើយោងទៅតាមការសិក្សាររបស់លោក Botao Zhang ទៅលើបញ្ហានេះបានឱ្យដឹងថា មូលហេតុដែលបណ្តាលឱ្យប្រទេសចិនមានអរិរេកទៅលើគណនីទាំងបីនៃជញ្ជីងទូទាត់បែបនេះគឺបណ្តាលមកពីកត្តាផ្ទៃក្នុងដែលមានដូចជាការលូកដៃចូលអន្តរាគមន៍ពីរដ្ឋាភិបាលចិនទៅក្នុងដំណើរការសេដ្ឋកិច្ចរបស់ចិន ការសន្សំប្រាក់របស់ប្រជាជនចិន រួមជាមួយនឹងកត្តាខាងក្រៅដែលមានដូចជាលំហូចូលនៃដើមទុនផងដែរ។
ចំពោះគណនីចរន្តរបស់ប្រទេសចិន ជាការពិតណាស់ផលលើសនឹងកើតឡើងដោយសារតែប្រទេសចិនជាប្រទេសឧស្សាហកម្មហើយមានការនាំចេញទំនិញនិងសេវាកម្មច្រើនជាងការនាំចូល។ ម្យ៉ាងវិញទៀតការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសក៏ចូលរួមចំណែកជាមួយនឹងការធ្វើឱ្យមានផលលើសនេះដែរ ដោយសារតែការវិនិយោគបរទេសទាំងនោះធ្វើឱ្យមានតម្រូវការធនធានយ៉ាងច្រើនពីឧស្សាហកម្មប្រទេសចិន ហើយការវិនិយោគទាំងអស់នោះក៏បានជួយជំរុញឱ្យប្រទេសចិនកាន់តែមានការប្រកួតប្រជែងការនាំចេញខ្ពស់ទៅក្នុងទីផ្សារអន្តរជាតិផងដែរ។ នេះក៏ដោយសារតែការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសទាំងនោះគឺផ្តោតទៅលើការនាំចេញផលិតផល។
រីឯផលលើសនៅក្នុងគណនីមូលធននិង គណនីហិរញ្ញវត្ថុវិញគឺបណ្តាលមកពីមានអត្រាការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសខ្ពស់។ ជាធម្មតា ការវិនិយោគពីបរទេសគឺជាការផ្ទេរប្រាក់ចំណេញចេញពីប្រទេសដែលទទួលការវិនិយោគនោះទៅក្នុងប្រទេសដើមវិញដែលនេះបណ្តាលឱ្យមានលំហូរចេញនៃប្រាក់ចំណាយ។ ដូចគ្នានេះដែរ ចំពោះប្រទេសចិន ការវិនិយោគពីបរទេសច្រើនក៏មានន័យថាប្រទេសចិនមានលំហូរហិរញ្ញវត្ថុដែលបានមកពីផលចំណេញនៃការវិនិយោគទៅកាន់ប្រទេសដើមវិញច្រើនផងដែរ ដែលបណ្តាលឱ្យគណនីមូលធននិងគណនីហិរញ្ញវត្ថុរបស់ប្រទេសចិនមានផលលើសដូចគណនីចរន្តផងដែរ។
បន្ថែមពីនេះទៅទៀត កត្តានយោបាយសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសចិនក៏ជាមូលហេតុមួយដែលបណ្តាលឱ្យគណនីមូលធនមានផលលើសផងដែរ។ នេះក៏ដោយសារតែប្រទេសចិនមានផ្តោតយ៉ាងខ្លាំងទៅលើគោលការរក្សាស្ថិរភាពនិងតុល្យភាពនៃជញ្ជីងទូទាត់។ ប្រទេសចិនក៏មានទុនបម្រុងដ៏ច្រើនមហាសាល សម្រាប់ការចំណាយ ដែលនេះមិនចាំបាច់តម្រូវឱ្យប្រទេសចិននាំចូលនូវហិរញ្ញវត្ថុបរទេសច្រើនលើសលប់មកប្រើប្រាស់ក្នុងការទូទាត់ជញ្ជីងនោះទេ។ ម្យ៉ាងទៀតធនធានបម្រុងទាំងនោះអាចឱ្យប្រទេសចិនផ្តល់ប្រាក់កម្ចីនៅក្នុងតម្លៃការប្រាក់ទាបដែលកាន់តែជួយជំរុញការវិនិយោគក្នុងស្រុកដែលកាន់តែជំរុញខាងវិស័យផលិតកម្មទៀតផង ដែលនេះអាចបណ្តាលឱ្យមានផលលើសនៅក្នុងគណនីចរន្ត។
សរុបសេចក្តីមក ប្រទេសចិនគឺបានជួបប្រទះជាមួយនឹងផលលើសនៅក្នុងគណនីទាំងបីនៃជញ្ជីងទូទាត់ដោយសារតែកត្តាដូចដែលបានរៀបរាប់ខាងលើ។ ប៉ុន្តែយ៉ាងណាមិញក៏ការទទួលបាននូវផលលើសនៅក្នុងគណនីទាំងនោះព្រមគ្នាក៏អាចបណ្តាលឱ្យសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសចិនជួបប្រទះនូវបច្ច័យអវិជ្ជមានមួយចំនួនដែលអ្នកស្រាវជ្រាវជាច្រើនកំពុងតែតាមដានបន្តផងដែរ។
