ការក្រោកប្រឆាំងដើម្បីទាមទារឯករាជ្យរបស់ក្រុមជាតិសាសន៍មួយដើម្បីទទួលបានឯករាជ្យ តែងតែកើតមានឡើងនៅក្នុងពិភពលោក។ ការប្រឆាំងនេះដែរក៏អាចបង្កទៅជាជម្លោះរវាងក្រុមជាតិសាសន៍នោះនឹងរដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងប្រទេសដែលគេរស់នៅ ដែលពិបាកនឹងឈានទៅរកការដោះស្រាយដោយសន្តិវិធី ហើយក៏អាចបង្កើតទៅជាសង្រ្គាមស៊ីវិលផងដែរ។ ដូចគ្នានេះដែរ នៅក្នុងតំបន់មជ្ឃិមបូពា៍មានក្រុមជាតិសាសន៍មួយដែលមានឈ្មោះថា «ឃឺដ»(Kurds) ដែលជាជាតិសាន៍មួយដែលមានចំនួនប្រជាជនច្រើនជាងគេក្នុងតំបន់ ក៏ដូចជាធ្លាប់មានជម្លោះជាមួយបណ្តាប្រទេសនៅតំបន់នោះពិសេសគឺជាមួយនឹងប្រទេសតួកគីដោយសារពួកគេមានគោលបំណងក្នុងការបំបែកខ្លួនធ្វើជារដ្ឋឯករាជ្យមួយ។ ថ្ងៃនេះយើងនឹងមកធ្វើការសិក្សារឱ្យបាន កាន់តែស៊ីជម្រៅអំពីការរើបំរះរបស់ជនជាតិ ឃឺដ និងការតស៊ូដើម្បីបំបែកខ្លួនរបស់ពួកគេចេញពីប្រទេសតួកគី។
ដើម្បីយល់ច្បាល់អំពីបញ្ហាមួយនេះយើងត្រូវក្រលេកទៅមើលប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ប្រទេសតួកគីបន្តិចសិន។ បន្ទាប់សង្រ្គាមលោកលើកទី១ត្រូវបានបញ្ចប់ទៅ ក្នុងសន្ធិសញ្ញា Sevres (the Treaty of Sevres) ប្រទេសមហាអំណាចអង់គ្លេសនិងបារាំងដែលបានឈ្នះនៅក្នុងសង្គ្រាមនេះ បានលើកឡើងអំពីការបង្កើតព្រំដែនថ្មីរវាងបណ្តាលរដ្ឋនៅមជ្ឈិមបូព៌ា ហើយសន្យាថានឹងផ្តល់អធិបតេយ្យភាពនិងបង្កើតរដ្ឋដល់ជនជាតិ ឃឺត ប្រមាណជា៣០លាននាក់នេះ។ ទោះបីជា មានការសន្យាពីមហាអំណាច ធំៗទាំងពីរខាងលើក៏ដោយក៏គ្មាននរណានិយាយអំពីឯករាជ្យភាពសម្រាប់ជនជាតិឃឺដដែរ ដែលនេះជាបុព្វហេតុដែលធ្វើឱ្យក្រុមជាតិសាសន៍មួយនេះរស់នៅតាមបណ្តាលប្រទេសមួយចំនួនដូចជាតួកគី ស៊ីរី អ៊ីរ៉ាក់ និងអ៊ីរ៉ង់។
ទោះបីជាមានការបញ្ចូលជនជាតិឃឺដយ៉ាងច្រើនទៅក្នុងសង្គមតួកគីក៏ដោយ ក៏ពួកគេនៅតែមានការត្អូញត្អែរអំពីការគាបសង្កត់ការរើសអើងពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាលតួកគីដដែល។ រដ្ឋាភិបាលរបស់តួកគីក៏មិនបានធ្វើការយកចិត្តទុកដាក់ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចនៃតំបន់ឃឺដនោះទេដែលធ្វើឱ្យពួកក្រុមជាតិសាសន៍មួយនេះមានការខឹងសម្បារយ៉ាងខ្លាំង។ នៅចុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៧០មានគណបក្សមួយបានលេចឡើងគឺគណបក្សពលករឃឺដ(PKK) ហើយបក្សនេះក៏បានប្រែក្លាយទៅជាក្រុមនយោបាយឃឺដដ៏លេចធ្លោបំផុតនៅក្នុងប្រទេសតួកគីដែលបង្កើតឡើងដោយលោក AbdullahOcalan។
ក្នុងឆ្នាំ១៩៨៤ពួកគេបានធ្វើការបះបោរប្រឆាំងនឹងអាជ្ញាធរតួកគីដើម្បីទទួលបាននូវសិទ្ធិខាងវប្បធម៌និងនយោបាយ រួមជាមួយនឹងគោលបំណងនៃការបង្កើតរដ្ឋឃឺដឯករាជ្យមួយ។ នៅឆ្នាំ១៩៨៤មានអ្នកវិភាគមួយចំនួនបានហៅក្រុមនេះថាជាក្រុមម៉ាក្សលេនីននិយមដែលបានចាប់ផ្តើមយុទ្ធនាការនៃការតស៊ូប្រដាប់អាវុធជាមួយនឹងរដ្ឋាភិបាលដោយសារតែខ្លួនបានទទួលរងនូវការគាប់សង្កត់និងការជិះជាន់ដទៃទៀត។ ជាលទ្ធផលក្នុងរយៈពេលដប់ប្រាំឆ្នាំបន្ទាប់មនុស្សជាង៤០០០០នាក់ត្រូវបានសម្លាប់នៅក្នុងការប៉ះទង្គិចគ្នាដ៏សាហាវយង់ឃ្នង់មួយនេះ។
ក្រុមPKKដោយមានយុទ្ធជនប្រដាប់អាវុធ ចន្លោះពី ៥០០០ ទៅ ១០០០០ នាក់ ហើយបានដឹកនាំការវាយប្រហារប្រឆាំងនឹងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលតួកគីដែលរស់នៅក្នុងតំបន់ឃឺដនោះ។ ជនជាតិឃឺដក៏ត្រូវបានទទួលរងនូវការចោទប្រកាន់ថាបានទទួលការគាំទ្រពីប្រទេសស៊ីរីនិងពីជនជាតិឃឺដដែលរស់នៅក្រៅប្រទេសហើយថែមទាំងទទួលបានប្រាក់ឧបត្ថម្ភទៀតផង។ រដ្ឋាភិបាលតួកគីបានស្វែងរកការដោះស្រាយបញ្ហាដល់ជនជាតិឃឺដដោយផ្តល់សម្បទានវប្បធម៌ក្នុងឆ្នាំ១៩៩១ និងស្វ័យភាពក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៣។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយការបង្កើតគណបក្សនយោបាយឃឺដនៅតែត្រូវបានហាមឃាត់។ កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់រដ្ឋាភិបាលតួកគីជាចម្បងនៅតែជាការបង្ក្រាបការបះបោររបស់ជនជាតិឃឺដ។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះច្បាប់អាជ្ញាសឹកត្រូវបានដាក់ឱ្យប្រើនៅក្នុងតំបន់ឃឺដ ហើយចំនួនទាហាននិងកម្លាំងសន្តិសុខបានកើនឡើងក្នុងការទប់ស្កាត់ជាមួយនឹងជនជាតិនេះ។ នៅឆ្នាំ១៩៩៣ ចំនួនកងកម្លាំងសន្តិសុខសរុបដែលចូលរួមក្នុងការតស៊ូនៅភាគអាគ្នេយ៍នៃប្រទេសតួកគីមានប្រហែល ២០០០០០ ហើយជម្លោះបានក្លាយជាសង្រ្គាមស៊ីវិលដ៏ធំបំផុតនៅមជ្ឈិមបូព៌ា។ គេប៉ាន់ប្រមាណថាចន្លោះឆ្នាំ ១៩៨២ និង ១៩៩៥ មនុស្សប្រហែល ១៥០០០ នាក់ត្រូវបានសម្លាប់ ដែលភាគច្រើនជាជនស៊ីវិលឃឺដ។ ភូមិរាប់សិបត្រូវបានបំផ្លាញហើយអ្នកស្រុកជាច្រើនត្រូវបានបណ្តេញចេញពីផ្ទះរបស់ពួកគេ។ កងកម្លាំងតួកគីក៏បានវាយប្រហារមូលដ្ឋាន PKK នៅក្នុងប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់ ជាដំបូងពីលើអាកាស និងបន្ទាប់មកជាមួយនឹងកងកម្លាំងជើងគោក។ នៅក្នុងប្រតិបត្តិការមួយនៅចុងឆ្នាំ ១៩៩២ ទាហានតួកគីប្រហែល ២០០០០ នាក់បានចូលទៅក្នុងជម្រកសុវត្ថិភាពនៅក្នុងប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់ ហើយនៅឆ្នាំ ១៩៩៥ ទាហានប្រហែល ៣៥០០០នាក់ត្រូវបានជួលក្នុងយុទ្ធនាការនេះផងដែរ។
ប៉ុន្មានឆ្នាំក្រោយមកទៀតនៅក្រោមរបបលោកប្រធានាធិបតី Erdogan ការមិនសប្បាយចិត្តពីសំណាក់ប្រជាជនតួកគីនិងមជ្ឈដ្ឋានខាងក្រៅបានកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់ ដែលវាក៏បង្ករទៅជាការតវ៉ានៅឧទ្យានGeziខែមិថុនាឆ្នាំ២០១៣និងការប៉ុនប៉ងធ្វើរដ្ឋប្រហារខែកក្កដាឆ្នាំ២០១៦ផងដែរ។ ការមិនពេញចិត្តនេះកើតឡើងដោយសារតែលោក Tayyip Erdo ត្រូវបានគេចោទប្រកាន់ពីបទផ្តល់មូលនិធិដល់ពួកសកម្មប្រយុទ្ធអ៊ីស្លាមនៅក្នុងប្រទេសស៊ីរី និងក្រុមអាល់កៃដាផងដែរ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ប្រទេសតួគីជាប្រទេសអ្នកជាប់ឃុំឃាំងអ្នកកាសែតច្រើនជាងគេក្នុងរយ:ពេល២ឆ្នាំជាប់ៗគ្នា។
គណបក្សពលករឃឺដ (PKK) កាន់តែ ប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលកាន់តែខ្លាំង ដោយធ្វើការវាយប្រហារជាច្រើនដងលើអាជ្ញាធរតួកគីនៅភាគអាគ្នេយ៍។ ក្រុម PPK បានទទួលការគាំទ្រពីគណបក្សនិងក្រុមផ្សេងៗទៀតដូចជា គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យប្រជាជន (HDP) ដែលជាគណបក្សឆ្វេងនិយមគាំទ្រឃឺដនិង អង្គភាពការពារប្រជាជន(YPG) ដែលជាស្លាបប្រដាប់អាវុធនៃគណបក្សសហភាពប្រជាធិបតេយ្យស៊ីរី(PYD)ក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនិងវាយប្រហារទៅលើរដ្ឋាភិបាលតួកគីផងដែរ។
កងកម្លាំងសន្តិសុខតួកគី និងក្រុមសកម្មប្រយុទ្ធនៃគណបក្សពលករឃឺដ (PKK) បានធ្វើការវាយប្រហារគ្នាទៅវិញទៅមកជាហូរហែរ ហើយម៉្យាងវិញទៀតPKKក៏ត្រូវបានទទួលស្គាល់ថាជាអង្គការភេរវករដោយរដ្ឋាភិបាលតួកគីផងដែរ។ មកដល់សព្វថ្ងៃនេះ ជម្លោះរវាងជនជាតិឃឺតនិងរដ្ឋាភិបាលប្រទេសតួកគីនៅតែបន្ត ហើយបញ្ហានេះក៏បានក្លាយទៅជាបញ្ហាដែលសហគមន៍អន្តរជាតិមានការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំង។
