ប្រទេសចិនផ្ដើមសម្រាលបន្ទុកកម្ចីជាមួយប្រទេសក្រីក្រ

ពិភពលោកចាប់ផ្ដើមទទួលស្គាល់ប្រទេសចិនបន្តិចម្ដងៗថាជាមហាអំណាចឈានមុខគេនៅតំបន់អាស៊ី និងជាដៃគូប្រកួតប្រជែងយុទ្ធសាស្ត្រដ៏សំខាន់របស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ អ្នកវិភាគភូមិសាស្ត្រនយោបាយមួយចំនួន ដូចជាលោក Kishore Mahbubani ក៏មានទស្សនៈសុទិដ្ឋិនិយមថាចិននឹងរះឡើងជាមហាអំណាចដែលនាំមកនូវសន្តិភាពដល់សណ្ដាប់ធ្នាប់ពិភពលោក។ ក៏ប៉ុន្តែ សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយលោក John Mearsheimer អ្នកគាំទ្រទ្រឹស្ដីប្រាកដនិយម បានបដិសេធចំពោះទស្សនៈមួយនេះ ដោយបានសង្កត់ធ្ងន់ថាចិននឹងប្រែក្លាយអំណាចសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនទៅជាអំណាចយោធាក្នុងតំបន់ និងពិភពលោក។ ដូច្នេះ ទើបមហាអំណាចចិនខិតខំពង្រីកវិសាលភាពសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនឱ្យជ្រៀតចូលក្នុងសរសៃឈាមសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ តាមរយៈជំនួយឥតសំណង និងកម្ចីហិរញ្ញវត្ថុដែលមានលក្ខខណ្ឌងាយស្រួល។

យុទ្ធសាស្ត្រគំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវ៉ាត់ និងផ្លូវ (BRI)

យោងតាមការចុះផ្សាយរបស់ SILK ROAD BRIEFING ៨៤% នៃការវិនិយោគលើយុទ្ធសាស្ត្រគំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវ៉ាត់ និងផ្លូវ (BRI) របស់ចិន គឺស្ថិតនៅក្នុងប្រទេសដែលមានហានិភ័យមធ្យមកម្រិតខ្ពស់ រួមមានប៉ាគីស្ថាន អង់ហ្គោឡា អេត្យូពី កេនយ៉ា ស្រីលង្កា និងប្រទេសក្រីក្រនៅទ្វីបអាហ៊្រ្វិកជាច្រើនទៀត។ គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា យុទ្ធសាស្ត្រ BRI របស់ចិន ជាយុទ្ធសាស្ត្រដែលមានគោលបំណងកសាងការតភ្ជាប់ និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើច្រករបៀងសេដ្ឋកិច្ចសំខាន់ៗចំនួន៦តំបន់ ដែលគ្របដណ្តប់លើប្រទេសចិន ម៉ុងហ្គោលី រុស្ស៊ី បណ្ដាប្រទេសអឺរ៉ាស៊ី (Eurasian countries) អាស៊ីកណ្តាល អាស៊ីខាងលិច ប៉ាគីស្ថាន និងប្រទេសផ្សេងទៀតនៃឧបទ្វីបឥណ្ឌា និងឥណ្ឌូចិន។

នយោបាយអន្ទាក់បំណុលការទូត (Debt-trap diplomacy)

អ្វីដែលជាបញ្ហាចម្បងរបស់បណ្ដាប្រទេសកូនបំណុលទាំងនោះ គឺការខ្ចីហួសព្រំដែនកំណត់ដែលខ្លួនអាចមានលទ្ធភាពសងវិញ។ ឧទាហរណ៍ជាក់ស្ដែង ក្នុងឆ្នាំ២០១៧ ស្រីលង្កាបានសម្រេចចុះកិច្ចព្រមព្រៀងដាក់ជួលកំពុងផែ Hambantota ដែលមានភាគហ៊ុនចំនួន ៧០% ទៅឲ្យក្រុមហ៊ុនចិនរយៈពេល ៩៩ ឆ្នាំជាថ្នូរនឹងទឹកប្រាក់ចំនួន ១,១២ ប៊ីលានដុល្លារអាមេរិក ព្រមទាំងផ្ទៃដីចំនួន ១០០ ហិកតាដែលជាប់នឹងកំពង់ផែ។ ស្រដៀងគ្នានេះដែរ ប្រទេសមួយចំនួនទៀតដែលបានជំពាក់បំណុលចិនវ័ណ្ដក គ្មានលទ្ធភាពសង រដ្ឋបាលក្រុងប៉េកាំងបានទាមទារសម្បទាន ឬអត្ថប្រយោជន៍ផ្សេងទៀតជាថ្នូរនឹងការបន្ធូរបន្ថយលក្ខខណ្ឌបំណុលផ្សេងៗ ហើយដំណើរការនេះត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាការអនុវត្តនយោបាយអន្ទាក់បំណុលការទូត (Debt-trap diplomacy)។

មិនគួរបន្ទោសតែភាគីចិនតែម្ខាង

ទោះជាយ៉ាងណា ការផ្ដល់កម្ចីហិរញ្ញវត្ថុដែលមានលក្ខខណ្ឌងាយស្រួល ក្នុងចំនួនទឹកប្រាក់រាប់ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក មិនអាចដាក់បន្ទុកទៅលើតែប្រទេសចិនតែម្ខាងនោះទេ ផ្ទុយទៅវិញ ប្រសិនបើគ្មានការព្រមព្រៀងពីថ្នាក់ដឹកនាំរបស់បណ្ដាប្រទេសកូនបំណុលក្នុងការទទួលយកនូវកម្ចីដ៏ច្រើនលើសលុបនោះទេ ក៏មិនអាចកើតមានឡើងករណីកូនបំណុល និងម្ចាស់បំណុលទៅរួចនោះដែរ។ វាដូចទៅនឹងជីវិភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់យើងដែរ ដែលកូនបំណុលត្រូវស្នើសុំកម្ចី ហើយនៅពេលម្ចាស់បំណុលយល់ព្រមផ្ដល់កម្ចី នោះភាគីទាំងសងខាងត្រូវយល់ច្បាស់ពីកិច្ចសន្យា និងរួមទាំងកាតព្វកិច្ចដែលមានចែងក្នុងកិច្ចសន្យាផង។ ការណ៍នេះគឺតម្រូវឱ្យកូនបំណុលដែលជាអ្នកស្នើសុំកម្ចីនេះចេះមានផែនការច្បាស់លាស់ ដឹងពីលទ្ធភាពរបស់ខ្លួនឯង និងជាពិសេសគឺការចាត់ចែងថវិការជាតិឱ្យបានត្រឹមត្រូវ។ ជាក់ស្ដែង ប្រទេសមានទំនាក់ទំនងកម្ចីរវាងចិនដែលធ្វើបង្កើតឱ្យមានរូបភាពកម្ចីមិនល្អនោះ គឺភាគច្រើន ឧទាហរណ៍ ប្រទេសស្រីលង្ការ គឺជាប្រទេសដែលមានភាពពុករលួយ និងការចាត់ចែងប្រាក់កម្ចីមិនបានល្អ ដែលជាហេតុបានប្រែក្លាយកម្ចីពីថ្នាំប៉ូវទៅជាថ្នាំពុលទៅវិញ។

ចុះតើប្រទេសចិនគួរធ្វើបែបណាដើម្បីអាចស្ដារកេរ្តិ៍ឈ្មោះជាប្រទេសផ្ដល់បំណុល(អាក្រក់) ឱ្យក្លាយទៅជាប្រទេសផ្ដល់បំណុល(ល្អ)បាន?

ចិនត្រូវបន្តលុបចោលបំណុលចេញពីប្រទេសក្រីក្រ

ក្រោយវិបត្តិកូវីដ១៩បានធូរស្បើយមិនយូរប៉ុន្មាន ពិភពលោកក៏ត្រូវប្រឈមជាមួយវិបត្តិអតិផរណា វិបត្តិខ្វះស្បៀងអាហារ គ្រោះធម្មជាតិ សង្គ្រាមនៅអ៊ុយក្រែន វិបត្តិថាមពល និងបញ្ហាជាច្រើនទៀតដែលជាឧបសគ្គរាំងស្ទះដល់ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសជាតិ។ ទន្ទឹមនេះ មេដឹកនាំប្រទេសជាច្រើនដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធ និងស្ថិតក្រោមក្របខណ្ឌយុទ្ធសាស្ត្រ BRI ត្រូវអង្គុយឈឺក្បាលគិតថាតើគួរសងបំណុលចិនដោយរបៀបណា។ ការលើកឡើងបែបនេះ មិនមែនបានន័យថារដ្ឋបាលក្រុងប៉េកាំងកំពុងចាប់ជំរិតទារសំណងពីប្រទេសជំពាក់បំណុលនោះទេ ផ្ទុយទៅវិញ នៅពាក់កណ្តាលខែសីហា ឆ្នាំ២០២២ លោក វ៉ាង យី (Wang Yi) រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសចិនបានធ្វើឱ្យពិភពលោកភ្ញាក់ផ្អើលជាមួយនឹងការប្រកាសនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំនៃវេទិកាស្តីពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការចិន-អាហ៊្រ្វិកថា រដ្ឋាភិបាលចិននឹងលុបចោលបំណុលចេញពីប្រទេសក្រីក្របំផុតមួយចំនួន។ ដូចអ្វីដែលលោកបានមានប្រសាសន៍មែន ប្រទេសចិនបានលុបចោលបំណុលចេញពី ១៧ ប្រទេសនៅទ្វីបអាហ៊្វ្រិក បន្ថែមពីលើការស្រាវជ្រាវរបស់ Brautigam ដែលបានបង្ហាញថាចន្លោះឆ្នាំ២០០០ ដល់២០១៩ ប្រទេសចិនធ្លាប់បានលុបចោលបំណុលយ៉ាងហោចណាស់ ៣,៤ ប៊ីលានដុល្លារអាមេរិកនៅទ្វីបអាហ៊្រ្វិករួចមកហើយ នេះបើផ្អែកទៅលើការចុះផ្សាយរបស់ The Conversation។ ការធ្វើបែបនេះនឹងអាចជួយពង្រីកឥទ្ធិពលរបស់ចិនជាមួយប្រទេសដែលចិនបានជួយសម្រាលកម្ចី អំឡុងពេលដែលប្រទេសទាំងនោះកំពុងរងឥទ្ធិពលរបស់សេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក។ ក្នុងន័យមួយទៀត ការធ្វើបែបនេះក៏ជាទុនមួយសម្រាប់ប្រកួតប្រជែងជាមួយប្រទេសលោកខាងលិចផងដែរ។

ចិនត្រូវរៀបចំរចនាសម្ព័ន្ធបំណុលសារឡើងវិញបន្ថែមទៀត (Debt restructure)

ការរៀបចំរចនាសម្ព័ន្ធបំណុលសារឡើងវិញ ជាយុទ្ធសាស្ត្រដ៏មានប្រសិទ្ធភាពរបស់ចិន ដើម្បីបញ្ជ្រាបអំណាចទន់ និងក្ដោបក្ដាប់យកប្រយោជន៍ភូមិសាស្ត្រនយោបាយ ដោយសារខ្លួននឹងមានទឹកមាត់ប្រៃជាងមុននៅលើឆាកអន្តរជាតិ ក្នុងការដែលអាចកៀងគរសម្ព័ន្ធមិត្តឱ្យគាំទ្រខ្លួនបានកាន់តែច្រើន។ ការរៀបចំរចនាសម្ព័ន្ធសារឡើងវិញនៃបំណុល មានន័យថាជាការបន្ធូរបន្ថយលក្ខខណ្ឌនៃបំណុលចាស់ និងផ្ដល់កម្ចីថ្មីក្នុងអត្រាការប្រាក់ទាបជាងកម្ចីចាស់ ឬដោយគ្មានអត្រាការប្រាក់ ឬក្រោមរូបភាពជាថវិកា ឬមូលនិធិសង្គ្រោះ (Bailout) ដែលជាការផ្ដល់ជំនួយហិរញ្ញវត្ថុដល់ប្រទេសដែលបរាជ័យសេដ្ឋកិច្ច ដើម្បីជួយសង្រ្គោះពីការដួលរលំ។ ជាក់ស្ដែង កន្លងមកប្រទេសចិនបានធ្វើកំណែទម្រង់រចនាសម្ព័ន្ធឡើងវិញនៃបំណុលដោយគិតជាទឹកប្រាក់ស្មើនឹងប្រមាណ ១៥ ប៊ីលានដុល្លារអាមេរិក គិតត្រឹមឆ្នាំ២០១៩ នេះបើផ្អែកទៅលើការចុះផ្សាយរបស់ VOA News។

ចិនត្រូវពង្រឹងកិច្ចសហការជាមួយបណ្ដាប្រទេសម្ចាស់បំណុល (the Paris Club)

ក្លឹបប៉ារីស ឬហៅជាភាសាអង់គ្លេសថា the Paris Club ជាក្រុមប្រទេសម្ចាស់បំណុលក្រៅផ្លូវការដែលជួបប្រជុំគ្នាជារៀងរាល់ខែនៅទីក្រុងប៉ារីស ដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយនៃបញ្ហាការទូទាត់សងបំណុលដែលប្រទេសកូនបំណុលកំពុងប្រឈម។ យោងតាមការចុះផ្សាយរបស់ The Africa Report គិតត្រឹមឆ្នាំ២០១៨ កម្ចីរបស់ប្រទេសចិនមានប្រមាណ ២១% នៃបំណុលសរុបរបស់ប្រទេសនៅទ្វីបអាហ៊្រ្វិកចំនួន ៣៨ប្រទេស ដូច្នេះមហាអំណាចចិនក៏ចាត់ទុកថាជាប្រទេសម្ចាស់បំណុលដ៏ធំមួយផងដែរ។ ហើយបើទោះបីជាប្រទេសចិនមិនមែនជាសមាជិកនៃក្លឹបប៉ារីសក៏ដោយ ចិនត្រូវប្ដេជ្ញាចិត្តចូលរួមសហការស្វែងរកដំណោះស្រាយដើម្បីជាធាតុចូលដ៏សំខាន់ក្នុងការសម្រួលដល់ប្រទេសកូនបំណុល តាមរយៈការបង្កើតយុទ្ធសាស្ត្រ និងគោលនយោបាយផ្សេងៗ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ នៅឆ្នាំ២០២០ រដ្ឋបាលក្រុងប៉េកាំងក៏ធ្លាប់បានបង្ហាញការគាំទ្រកិច្ចព្រមព្រៀង “ក្របខ័ណ្ឌរួម” រវាងក្រុមប្រទេស G20 និងក្លឹបប៉ារីស ដើម្បីសហការលើការដោះស្រាយបំណុលរបស់ប្រទេសក្រីក្ររួចមកហើយ។

សរុបសេចក្ដីមក ផ្នត់គំនិតមនុស្សភាគច្រើន ជាពិសេសបណ្ដាប្រទេសលោកខាងលិច អាចនឹងយល់ថាប្រទេសចិនបានប្រើប្រាស់នយោបាយអន្ទាក់បំណុលការទូតជាមួយប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ ប៉ុន្តែបើយើងក្រឡេកទៅមើលព្រឹត្តិការណ៍នៃការលុបចោលបំណុលចេញពីប្រទេសក្រីក្រ កំណែទម្រង់រចនាសម្ព័ន្ធបំណុលឡើងវិញ កិច្ចសហការជាមួយក្រុមប្រទេស G20 និងក្លឹបប៉ារីស ជាពិសេសការផ្ដល់ជំនួយផ្សេងៗក្នុងគ្រាអាសន្នដូចជាអំឡុងពេលវិបត្តិកូវីដ១៩ នោះចិនបានបង្ហាញពីឆន្ទៈក្នុងការចេះជួយយកអាសារគ្នានៅក្នុងឆាកល្ខោនភូមិសាស្ត្រនយោបាយ និងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកមួយនេះឡើយ។ ទង្វើរបស់ចិនបែបនេះអាចជាការឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យឃើញថា រដ្ឋបាលក្រុងប៉េកាំងរំពឹងទុកថានឹងទទួលបានប្រយោជន៍ពីការបង្កើនការជឿទុកចិត្តពីបណ្ដាប្រទេសកូនបំណុល ភាពជាដៃគូអន្តរទ្វីប ហើយប្រាកដណាស់ ប្រសិនបើសេដ្ឋកិច្ចចិននៅតែបន្តរឹងមាំមិនទន់ជ្រាយ នោះចិននឹងនៅតែព្យាយាមអនុវត្តនូវយុទ្ធសាស្រ្តមួយនេះបន្តទៀត។