លុយហើមគឺជាក្រៀមភាសាដែលប្រជាពលរដ្ឋយើងសព្វថ្ងៃឧស្សាហ៍ប្រើប្រាស់ក្នុងការសម្គាល់រូបិយវត្ថុមួយបានធ្លាក់ថ្លៃបើធៀបជាមួយលុយដុល្លារអាមេរិក។ ជាក់ស្ដែង លុយបាតដែលជារូបិយវត្ថុរបស់ប្រទេសថៃ និងធ្លាប់ត្រូវបានអ្នកជំនាញវាយតម្លៃខ្ពស់បានដាំក្បាលចុះបន្តិចម្ដងៗរាប់ចាប់ពីវត្ដមានកូវីដ១៩បានកើតឡើង ហើយបន្តចុះដល់ ៣៧ បាតក្នុងមួយដុល្លាអាមេរិក។ គួររំលឹកបន្តិថា ជាទូទៅលុយបាតមានតម្លៃល្បាក់ពី ៣០-៣៣ ក្នុងមួយដុល្លារអាមេរិកប៉ុណ្ណោះ ហើយតម្លៃលុយបាតបច្ចុប្បន្នគឺស្ថិតក្នុងសភាពទាបបំផុតក្នុងរយៈពេលជាង ១៦ ឆ្នាំ។ ដូចនេះ តើកត្តាអ្វីដែលធ្វើឱ្យលុយបាតធ្លាក់ថ្លៃ?
ស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកហាក់ដូចនៅកណ្ដាលសាគរ
បើរាប់ចាប់ពីឆ្នាំ២០២០មក សេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកបានជួបប្រទះនូវព្រឹត្ដិការណ៍ក្ងានខ្មៅ (Black Swan) ជាច្រើនលើកដែលរាប់ចាប់ពីវត្ដមាននៃកូវីដ១៩ រហូតមកដល់ការសម្រេចចិត្ដឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីទៅលើអ៊ុយក្រែន ដែលបានធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកធ្លាក់ក្នុងគ្រហុកអតិផរណា។ វិបត្ដិថាមពលដែលកើតឡើងចាប់ពីពាក់កណ្ដាលឆ្នាំ២០២១ និងសង្គ្រាមសេដ្ឋកិច្ចរវាងប្រទេសរុស្ស៊ីនិងលោកខាងលិចក៏បានធ្វើឱ្យប្រភពថាមពលដែលមានដូចជាប្រេងឥន្ធនៈ និងឧស្ម័នធម្មជាតិបានស្ទុះឡើងថ្លៃយ៉ាងសន្ធឹកមួយកម្រិតទៀត។ ការថយចុះនៃចំនួនផ្គត់ផ្គង់នៅក្នុងទីផ្សារ ប៉ុន្តែបែរជាកើនឡើងនូវត្រូវការថាមពល គួបផ្សំជាមួយការកកស្ទះសង្វាក់ផលិតកម្ម បានធ្វើឱ្យអតិផរណាកើនឡើង។ ការកើនឡើងអតិផរណាជាសកលនេះក៏បន្ថែមសម្ពាធដោយការប្រណាំងគ្នាដំឡើងអត្រាការប្រាក់របស់ធនាគារកណ្ដាលប្រទេសមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុបជាដើម។ ការដំឡើងអត្រាការប្រាក់របស់ប្រទេសមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចទាំងនេះក៏ត្រូវបានធនាគារពិភពលោកបានគូសសញ្ញាណព្រមាណពីការដើរថយក្រោយរបស់សេដ្ឋកិច្ចពិភពនៅឆ្នាំ២០២៣ដែរ។ ក្នុងន័យនេះ ត្បិតតែការដំឡើងអត្រាការប្រាក់អាចជួយសម្រាលស្ថានភាពអតិផរណាក្នុងស្រុករបស់ពួកគេបន្តិចមែន ប៉ុន្តែវាបានជះឥទ្ធិពលមកលើរូបិយវត្ថុរបស់ប្រទេសដទៃ ឧទាហរណ៍ អ្នកកាន់លុយដុល្លាអាមេរិកនាំគ្នាទៅដាក់លុយនៅធនាគារដើម្បីបានអត្រាការប្រាក់ខ្ពស់ ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យតម្រូវការដុល្លារអាមេរិកកើនឡើង ហើយវាធ្វើឱ្យដុល្លាអាមេរិកឡើងថ្លៃក្រាក់ៗ។ យុទ្ធសាស្ត្រនេះក៏ជួយឱ្យប្រជាពលរដ្ឋនៅសហរដ្ឋអាមេរិកមិនសូវចាយវាយ ឬខ្ជីប្រាក់ពីធនាគារឡើយ ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យតម្រូវការថយចុះ។ ជាក់ស្ដែង ក្រៅពីលុយបាតរបស់ថៃហើយនោះ សូម្បីតែរូបិយបណ្ណរបស់ប្រទេសមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចធំៗដូចជាចិន ជប៉ុន កូរ៉េខាងត្បូង ម៉ាឡេស៊ី ហ្វីលីពីន ជាដើមក៏កំពុងជួបប្រទះនូវការធ្លាក់ចុះតម្លៃបើធៀបជាមួយលុយដុល្លារអាមេរិកដែរ។
សុខភាពសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសថៃខ្លួនឯង
កាលពីឆ្នាំ២០១៩ លុយបាតរបស់ប្រទេសថៃ និង លុយ shekel របស់អ៊ីស្រាអ៊ែលត្រូវបានអ្នកជំនាញរបស់ The Economist វាយតម្លៃថាមានសភាពល្អជាបណ្ដារូបិយវត្ថុដទៃទៀតក្នុងរយៈពេល ១៥ ឆ្នាំ។ កាលនោះ The Economist បានលើកឡើងពីអតិផរណា ដែលវាជាប់ទាក់ទងនឹងអំណាចទិញ ហើយកាលនោះប្រទេសថៃមានអតិផរណាតែល្បាក់ ២.២% តែប៉ុណ្ណោះ ខណៈបច្ចុបន្ននេះអតិផរណារបស់ប្រទេសថៃបានកើនដល់ ៧.៦% ដែលជាចំនួនមួយលើសពីកាលពីវិបត្ដិហិរញ្ញវត្ថុឆ្នាំ២០០៨ទៅទៀត នេះបើយោងតាមការសិក្សារបស់សេដ្ឋវិទូរបស់ Bloomberg។ ការកើនឡើងនូវអតិផរណានេះបណ្ដាលមកពីការឡើងថ្លៃលើរបស់របរប្រើប្រាស់ចាំបាច់ប្រចាំថ្ងៃ ជាពិសេសគឺប្រេងឥន្ធនៈនិងចំណីអាហារជាដើម។
ទន្ទឹមនេះ តម្រូវការលុយបាតក៏ធ្លាក់ចុះទៅតាមបរិមាណភ្ញៀវទេសចរណ៍ផងដែរ។ គួររំលេចបន្តិចថា ១ ភាគ ៥ នៃសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសថៃក៏ត្រូវអូសដោយវិស័យទេសចរណ៍ ដែលនៅឆ្នាំ២០១៩ភ្ញៀវទេសចរណ៍មកកាន់ប្រទេសថៃប្រមាណជិត ៤០ លាននាក់ ហើយនៅឆ្នាំ២០២១ភ្ញៀវទេសចរណ៍មានត្រឹមតែជាង ៤០ ម៉ឺននាក់ប៉ុណ្ណោះ។ ដោយហេតុតែវិស័យទេសចរណ៍គឺជាចន្ទល់សេដ្ឋកិច្ចមួយដ៏សំខាន់គួបផ្សំជាមួយនឹងភាពធូរស្រាលពីកូវីដ១៩ផងនោះ រាជរដ្ឋាភិបាលថៃបានសម្រួលភ្ញៀវទេសចរណ៍បន្តិចម្ដងៗ រហូតវិលត្រលប់ទៅការបើកទ្វារទេសចរណ៍យ៉ាងពេញលេញនៅខែមិថុនា។ យ៉ាងណាមិញ នៅឆ្នាំ២០២២នេះ គោលដៅរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលប្រទេសថៃគឺចំនួនភ្ញៀវទេសចរណ៍ត្រឹមតែចន្លោះ ៨ ទៅ ១០ លាននាក់ប៉ុណ្ណោះដែលនេះគឺជាចំនួនទាបជាងចំនួនភ្ញៀវទេសចរណ៍កាលពីមុនកូវីដ១៩ជាង ៣ ដង ហើយការរំពឹងទុកនេះក៏អាចមានភាពរអាក់រអួលដែលមិនច្បាស់ថាអាចសម្រេចបានផងដោយសារបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចសកល។
ជារួម ការបញ្ហាអតិផរណា និងការដំឡើងអត្រាការប្រាក់របស់ធនាគារកណ្ដាលនៃប្រទេសមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចបានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ចរន្ដរូបិយបណ្ណរបស់ផ្សេងៗក្នុងសកលលោក។ ប្រទេសជប៉ុនដែលធ្លាប់តែជួយប្រទះនូវបរិត្ដផរណាជាច្រើនឆ្នាំក៏ជួបប្រទះនូវការកើនឡើងអតិផរណាយ៉ាងខ្ពស់ជាងគេក្នុងរយៈពេលជាង ៣ ទសវត្សរ៍ ដែលចំណូលរបស់ប្រជាជនខ្លះនៅដដែល ខណៈតម្លៃទំនិញបែរជាឡើងថ្លៃ។ ដូចនេះ ការធ្លាក់ថ្លៃនូវលុយបាតក៏ជារឿងមិនអាចគេចផុតដែរ ដែលអ្នកជំនាញថៃនៅតែមានសុទិដ្ឋនិយមទៅលើករណីនេះ។ ប្រទេសថៃក៏ព្យាយាមសម្រាលស្ថានភាពដោយបានដំឡើងអត្រាការប្រាក់ ហើយបើយោងតាមទេសាភិបាលរបស់ធនាគារកណ្ដាលថៃក៏បានបន្ថែមថាការដំ ហើយក៏មិនឱ្យប៉ះពាល់ដល់ការងើបឡើងវិញនៃសេដ្ឋកិច្ចដែរ។ ក្នុងន័យនេះ ប្រសិនបើធនាគារកណ្ដាលរបស់ថៃសម្រេចដំឡើងអត្រាការប្រាក់ខ្ពស់ពេក នោះបើទោះបីជាអាចទប់ស្កាត់អតិផរណានិងការធ្លាក់ចុះនៃតម្លៃលុយបាតក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចក៏ធ្លាក់ចុះតាមនោះដែរ ដោយសារតែប្រជាពលរដ្ឋអាចសុខចិត្ដដាក់ប្រាក់បញ្ញើជាមួយធនាគារដើម្បីយកអត្រាការប្រាក់ និងការខ្ចីប្រាក់ពីធនាគារដើម្បីបើកឬអភិវឌ្ឍអាជីវកម្មក៏ធ្លាក់ចុះ ខណៈដែលប្រទេសថៃកំពុងឈានទៅដល់ការងើបឡើងវិញនៃសេដ្ឋកិច្ច។
