ទីបំផុតកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានលើកទី៤០ និង៤១ ត្រូវបានបញ្ចប់ជាមួយនឹងផ្លែផ្កានិងសេចក្ដីសម្រេចជាច្រើនដ៏គួរឱ្យចំណាប់អារម្មណ៏។ លទ្ធផលមួយក្នុងចំណោមនោះគឺការអនុញ្ញាតឱ្យប្រទេសទីម័រឡេស្តេចូលជាសមាជិកទី១១នៃអាស៊ាន “ជាគោលការណ៏” ហើយផ្តល់ឋានៈជាអ្នកអង្កេតការណ៏ដែលអនុញ្ញាតឱ្យទីម័រឡស្តេចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំជាន់ខ្ពស់ផ្សេងៗរបស់អាស៊ានចាប់ពីពេលនេះតទៅ។ ពាក្យថា “ជាគោលការណ៏” មិនមែនមានន័យថាអនុញ្ញាតឱ្យទីម័រឡេស្តេចូលជាសមាជិកពេញលេញផ្លូវការនោះទេតែវាជាភ្លើងខៀវដែលបញ្ជាក់ប្រាប់ថាអាស៊ានប្រាកដនឹងទទួលយកទីម័រឡេស្តេនាពេលអនាគត។ ទោះបីជាមិនមែនជាសមាជិកផ្លូវការក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែវាបានបញ្ជាក់ភាពជោគជ័យអំពីការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ទីម័រក្នុងរយៈពេលជាង១០ឆ្នាំ និងប្រូបាបដែលអាស៊ានមានសមាជិកទី១១មានខ្ពស់ជាងមុន។
ការព្យាយាមអស់រយៈពេលមួយទស្សវត្សជាងរបស់ទីម័រឡេស្តេ
កាលពីឆ្នាំ២០១១ ទីម័រឡេស្តេបានដាក់ពាក្យស្នើសុំចូលជាសមាជិករបស់អាស៊ានហើយស្ម័គ្រចិត្តគ្រប់បែបយ៉ាងក្នុងការកសាងប្រទេសរបស់ខ្លួនយ៉ាងណាឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់ទៅតាមលក្ខណៈវិនិច្ឆ័យដែលអាស៊ានបានដាក់ជូន។ គួររំលេចបន្តិចថា ធម្មនុញ្ញអាស៊ានកំណត់លក្ខណៈវិនិច្ឆ័យចំនួនបួនសម្រាប់សមាជិកភាពដែលមានដូចជា ១. ទីតាំងភូមិសាស្ត្រ ២. ការទទួលស្គាល់ដោយរដ្ឋសមាជិកផ្សេងទៀត ៣. កិច្ចព្រមព្រៀងគោរពតាមធម្មនុញ្ញអាស៊ាន សមត្ថភាព និង ៤. ឆន្ទៈក្នុងការអនុវត្តកាតព្វកិច្ចនៃសមាជិកភាព។ ក្រៅពីកត្តាសំខាន់ទាំង ៤ ខាងលើ ការព្រមព្រៀងជាឯកច្ឆនរបស់រដ្ឋសមាជិកទាំង១០ គឺជាកងព័ន្ធចុងក្រោយគេ ហើយក៏ជាវគ្គដែលពិបាកជាងគេដែរ ដោយសារតែប្រសិនបើចង់ឱ្យរដ្ឋទាំង១០យល់ព្រមទាំងអស់គ្នាគឺមិនមែនជាកិច្ចការងាយស្រួលនោះទេដោយសារតែរដ្ឋនីមួយៗមានផលប្រយោជន៏ជាតិ របបនយោបាយ និងកម្រិតនៃការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គម និងការរំពឹងទុកខុសៗគ្នា។ នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាននានាតាំងពីឆ្នាំ២០១១ មានរដ្ឋសមាជិកជាច្រើនបានបង្ហាញការគាំទ្រយ៉ាងខ្លាំងក្លាចំពោះការទទួលយកទីម័រឡេស្តេជាសមាជិកទី១១ជាផ្លូវការ (ឧទាហរណ៏ នៅឆ្នាំនេះក្នុងនាមជាប្រធានអាស៊ានវិលជុំ កម្ពុជាបានផ្តល់ការគាំទ្រយ៉ាងធំធេងទៅដល់ទីម័រឡេស្តេ) ប៉ុន្តែនៅតែមានរដ្ឋសមាជិកមួយចំនួនបានធ្វើការបដិសេធម្តងហើយម្តងទៀត ដោយផ្អែកលើហេតុផលជាច្រើនដូចជាការដាក់ស្ថានទូតនៅក្នុងប្រទេសអាស៊ានទាំង១០នៅមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់ សេដ្ឋកិច្ចរបស់ទីម័រឡេស្តេនៅមានកម្រិត មិនទាន់មានធនធានគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីចំណាយនៅក្នុងសមាជិកភាព ឬមិនមានហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះ។ បើទោះបីជាសមាជិកភាពត្រូវគេពន្យារម្តងហើយម្តងទៀតក៏ទីម័រឡេស្តេនៅតែរក្សាបាននូវការអត់ធ្មត់ និងភាពសុទិដ្ឋិនិយមដើម្បីសម្រេចបាននូវសមាជិកភាពយ៉ាងពេញលេញហើយប្តេជ្ញាចិត្តកសាងសមត្ថភាពព្រមទាំងស្វាគមន៏បេសកកម្មស្វែងរកការពិត (fact-finding mission) នានាដែលកំណត់សសរស្តម្ភសហគមន៍នយោបាយ-សន្តិសុខអាស៊ាន សហគមន៍សេដ្ឋកិច្ចអាស៊ាន និងសហគមន៍សង្គម-វប្បធម៌អាស៊ាន។
ផលប្រយោជន៍ដែលសមាជិកភាពរបស់ទីម័រឡេស្តេផ្តល់ឱ្យទីម័រឡេស្តេ និងអាស៊ាន
សមាជិកភាពពេញលេញរបស់ទីម័រឡេស្តេនៅក្នុងអាស៊ាននឹងរឹតតែពង្រឹងនូវសមាហរណកម្ម និងសាមគ្គីភាពក្នុងតំបន់ក៏ដូចជារួបរួមគ្នាបង្ក្រាបបញ្ហាឆ្លងដែនដែលគួរឱ្យព្រួយបារម្ភនៅក្នុងតំបន់ បញ្ហាបរិស្ថាន ពាណិជ្ជកម្ម និងបញ្ហាសន្តិសុខជាដើម។ ទន្ទឹមនេះ ឯកអគ្គរដ្ឋទូតរបស់ទីម័រឡេស្តេប្រចាំកម្ពុជាបានលើកឡើងថា សមាជិកភាពនឹងត្រួសត្រាយផ្លូវឱ្យប្រជាជនទីម័រឡេស្តេចំនួន ១.៣៧ លាននាក់ចូលទៅកាន់សហគមន៍សេដ្ឋកិច្ចអាស៊ានហើយនឹងបើកទីផ្សាររបស់ខ្លួនដល់ប្រជាជន ៦៨៣ លាននាក់នៅក្នុងអាស៊ានព្រមទាំងអនុញ្ញាតឱ្យទីម័រឡេស្តេធ្វើដំណើរ និងធ្វើការនៅទូទាំងអាស៊ីអាគ្នេយ៍ក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្ម ទេសចរណ៍ និងផលិតកម្ម។ ជាមួយគ្នានេះដែរ សេដ្ឋកិច្ចរបស់ទីម័រឡេស្តេអាចមានភាពធន់ជាងមុន ហើយបន្ទាប់មកប្រទេសនេះអាចធ្វើពិពិធកម្មពីប្រេង និងឧស្ម័នទៅក្នុងវិស័យកសិកម្ម និងទេសចរណ៍ (បច្ចុប្បន្នសេដ្ឋកិច្ចរបស់ទីម័រឡេស្តេភាគច្រើនពឹងផ្អែកលើការទាញយកទុនបម្រុងប្រេងពីសមុទ្រទីម័រ ដែលមានចំនួន ៨០% នៃផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប)។
តើទីម័រអាចចូលជាសមាជិកពេញសិទ្ធិនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានបន្ទាប់ដែរឬទេ?
ចូលបាន ឬត្រូវពន្យារពេលបន្តទៀតគឺអាស្រ័យនៅលើការបន្តកសាងសមត្ថភាពរបស់ទីម័រឡេស្តេខ្លួនឯង ជាពិសេសគឺត្រូវប្រើប្រាស់ផែនទីបង្ហាញផ្លូវផ្អែកលើលក្ខណៈវិនិច្ឆ័យអព្យាក្រឹតដែលនឹងត្រូវបង្កើតឡើងដោយអាស៊ានដើម្បីសម្រេចបាននូវសមិទ្ធផលសំខាន់ៗនានាកំណត់ដោយរបាយការណ៏នៃបេសកកម្មស្វែងរកការពិតទាំង៣សសរស្តម្ភរបស់អាស៊ាន និងការបើកចិត្តឱ្យទូលាយរបស់រដ្ឋសមាជិកអាស៊ាន។ ទោះបីជាសព្វថ្ងៃ ទីម័រឡេស្តេនៅមានសភាពទន់ខ្សោយជាពិសេសគឺផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច យើងត្រូវចងចាំថាប្រទេសនេះមានអាយុកាលត្រឹមតែ២០ឆ្នាំតែប៉ុណ្ណោះហើយធ្លាប់ហែលឆ្លងបញ្ហាជម្លោះជាច្រើន និងការប្រយុទ្ធដើម្បីឯករាជ្យភាព និងបូរណភាពទឹកដីទម្រាំតែមានថ្ងៃនេះ។ វិធីដែលជួយឱ្យប្រទេសនេះរីកចម្រើនឆាប់រហ័សគឺតាមរយៈការធ្វើសមាហរណកម្មជាមួយប្រទេសជិតខាង និងក្នុងតំបន់នេះឯង។ ទីម័រឡេស្តេក៏ត្រូវចេះយកចិត្តយកថ្លើមរដ្ឋសមាជិកប្រកបទៅដោយតុល្យភាពដោយមិនលំអៀងទៅខាងណាពេកនោះទេពីព្រោះបើទោះបីជារដ្ឋសមាជិកទាំង៩បានយល់ព្រមក៏សម្លេងបដិសេធតែមួយអាចធ្វើឱ្យសំណើសមាជិកភាពពេញលេញនេះបរាជ័យដែរ។ មិនត្រឹមតែពង្រឹងសមត្ថភាពរបស់ខ្លួនឱ្យស្របតាមតម្រូវការរបស់អាស៊ាននោះទេ សូម្បីតែអធិបតេយ្យភាពក្នុងការសម្រេចចិត្តទៅលើបញ្ហាពិភពលោកលើឆាកអន្តរជាតិ និងទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីជាមួយប្រទេសដទៃទៀតក៏ទីម័រឡេស្តេត្រូវអនុវត្តឱ្យបានប្រុងប្រយ័ត្នបំផុតដើម្បីរក្សាបាននូវរូបភាពវិជ្ជមាននៅក្នុងក្រសែភ្នែករបស់រដ្ឋសមាជិកអាស៊ាន។
ដូច្នេះ ទីម័រឡេស្តេពិតជាត្រូវជម្នះឧបសគ្គច្រើនណាស់ដើម្បីក្លាយជាសមាជិកពេញលេញមួយរបស់អាស៊ាន។ សូម្បីតែប្រធានាធីបតីរបស់ខ្លួនក៏បានលើកឡើងដែរថាផ្លូវទៅកាន់ភាពល្អឥតខ្ចោះនៃឋានសួគ៌ក៏វាងាយស្រួលជាងផ្លូវទៅកាន់ច្រកទ្វាររបស់អាស៊ានដែរ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ការតស៊ូ និងអត់ធ្មត់របស់ទីម័រឡេស្តេដើម្បីសម្រេចបាននូវគោលដៅរបស់ខ្លួនគឺពិតជាគួរឱ្យស្ងើចសរសើរមែនទែនហើយការខិតខំប្រឹងប្រែងទាំងនេះមិនអត់ប្រយោជន៏នោះទេពោលដូចដែលយើងបានឃើញថាទីម័រឡេស្តេត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យក្លាយជារដ្ឋសមាជិកទី១១របស់អាស៊ានជាគោលការណ៏ហើយភាពវិជ្ជមាននឹងបន្តមកទៀតជាក់ជាមិនខាន។
