កម្មវិធីវិចារណកថាថ្ងៃសុក្រ៖ អតិផរណានៃតម្លៃចំណីអាហារក្នុងតំបន់អាស៊ី

អតិផរណា​នៃតម្លៃចំណីអាហារសម្រាប់ប្រជាជនរស់នៅក្នុងទ្វីបអាស៊ីកាន់តែឡើងថ្លៃពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ ដែលបានបង្កជាបញ្ហាសម្រាប់អ្នកបរិភោគតាំងពីសតវត្សទី១៩ មកម្ល៉េះ។ ប៉ុន្តែនៅក្នុងឆ្នាំ២០២៣នេះ អង្គការចំណីអាហារ និងកសិកម្មបានចេញរបាយការណ៍ស្ដីអំពីតម្លៃផលិតផលអង្ករចរាចរណ៍នៅក្នុងតំបន់អាស៊ីនេះ ដោយបានរាយការណ៍នៅក្នុងរបាយការណ៍នោះថា តម្លៃផលិតផលអង្ករក្នុងទ្វីបអាស៊ីបានឈានដល់កម្រិតអតិផរណាជាថ្មីម្តងទៀត​ បន្ទាប់ពីតំបន់នេះធ្លាប់ធ្លាក់ក្នុងវិបត្តិនេះម្តងរួចមកហើយកាលពីអំឡុងឆ្នាំ២០១១។ របាយការណ៍របស់អង្គការចំណីអាហារ និងកសិកម្មបានបង្ហាញថា តម្លៃផលិតផលអង្ករបានឡើងថ្លៃជាង ១៩.៧%បើធៀបនឹងតម្លៃកាលពីឆ្នាំ២០២២។​​ អតិផរណា​នៃតម្លៃអង្ករនឹងបង្កជាបញ្ហាអតិផរណា​នៃតម្លៃចំណីអាហារ ព្រោះថាអង្ករជាចំណីអាហារដ៏សំខាន់បំផុតសម្រាប់ប្រជាជនអាស៊ី មិនតែប៉ុណ្ណោះក៏មានភស្តុតាងជាច្រើនដែលបង្ហាញថាផលិតផលចំណីផ្សេងៗក្រៅពីបាយក៏ស្ថិតក្នុងបញ្ហាអតិផរណាដូចគ្នា។ បាយ ឬអង្ករជាអាហារដ៏សំខាន់សម្រាប់ការបរិភោគរបស់ប្រជាជានអាស៊ី ជាឧទាហរណ៍ប្រទេសហ្វីលីពីនដែលត្រូវបានចាត់ថាជាប្រទេសដែលបាយជាអាហារដ៏សំខាន់បំផុតក្នុងការទទួលទានអាហាររបស់ប្រជាជនរស់នៅក្នុងប្រទេសនេះ។ ប្រជាជនហ្វីលីពីនជាទូទៅ ៣៤.៨%នៃការចំណាយរបស់ពួកគេបានចំណាយទៅលើការទិញចំណីអាហារ ដោយក្នុងនោះ ៨.៩%គឺចំណាយទៅលើការទិញអង្ករ។​ ដូច្នេះ​អតិផរណា​នៃតម្លៃអង្ករនេះបានជះឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងក្លាដល់ប្រជាជនហ្វីលីពីនផងដែរ។ បន្ថែមពីអង្ករ នៅមានផលិតផលដ៏ទៃទៀតដែលជួបបញ្ហាដូចគ្នា ឧទាហរណ៍ដូចជាតម្លៃស្ករសជាដើម​។ តាមរយៈរបាយការណ៍របស់អង្គការចំណីអាហារ និងកសិកម្មបានធ្វើការវិនិច្ឆ័យថាការផលិតស្ករស​ នឹងមានការធ្លាក់ចុះប្រហែល២% ឬស្មើនឹង៣.៥លានម៉ែត្រតោនក្នុងចន្លោះឆ្នាំ២០២៣ និង២០២៤នេះ។

មូលហេតុដែលនាំឱ្យអាស៊ីធ្លាក់ទៅក្នុងអតិផរណា​នៃតម្លៃចំណីអាហារម្តងទៀតនោះគឺ​ កត្តាអាកាសធាតុ ការធ្លាក់ចុះនៃសង្វាក់ផលិតកម្ម និងការនាំចូល និងវិធានការកម្រិតការនាំចេញ។​

១. កត្តាអាកាសធាតុ

តាមរយៈរបាយការណ៍នៃឆ្នាំ២០២២របស់អង្គការឧតុនិយមពិភពលោក​ (World Meteorological Organization “WMO”) បានឱ្យដឹងថា ទ្វីបអាស៊ីកំពុងស្ថិតក្នុងបញ្ហាកម្តៅយ៉ាងគ្រោះថ្នាក់ ដោយសន្ទុះនៃកំណើនកម្តៅនៅទ្វីបអាស៊ីមានល្បឿនលឿន ដែលសន្ទុះនៃកំណើនកម្តៅក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ១៩៩១-២០២២ នេះលឿនជាងសន្ទុះនៃកំណើនកម្តៅក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ១៩៦១-១៩៩០ ដល់ទៅ២ដងឯណោះ។ ជាឧទាហរណ៍ដូចជាគ្រោះរាំងស្ងួតក្នុងប្រទេសចិន។ តាមរយៈការរាយការណ៍របស់លោក​ “Petteri Taalas” ដែលលោកជាអគ្គលេខាធិការនៃអង្គការឧតុនិយមពិភពលោក​ បានឱ្យដឹងថាគ្រោះរាំងស្ងួតបានអូសបន្លាយពេលយូរជាងពេលអតីតកាល ដែលនាំឱ្យធនធានទឹក និងការផ្គត់ផ្គង់ថាមពលក្នុងវិស័យកសិកម្មរបស់ប្រទេសចិនក៏ត្រូវជួបបញ្ហា។ លោកបានបន្ថែមថា បញ្ហានេះក៏បានធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសចិនត្រូវខាតបង់ជាង​ ៧.៦ ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក។​

ប៉ុន្តែទ្វីបអាស៊ីមិនត្រឹមតែជួបតែគ្រោះរាំងស្ងួត ឬកំណើនកម្តៅនោះទេ តំបន់អាស៊ីក៏ជួបនឹងគ្រោះធម្មជាតិដ៏ទៃដូចជា ទឹកជំនន់ រញ្ជួយដី ខ្យល់ព្យុះជាដើម។ ដូចជាកាលពីថ្ងៃទី១១ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣ នៅតំបន់ភាគខាងជើងនៃប្រទេសចិនដែលជាតំបន់កសិកម្មផ្នែកដាំដុះដ៏សំខាន់មួយ ត្រូវបានបំផ្លិចបំផ្លាញដោយទឹកជំនន់ ដោយដំណាំជាង ៤ ទៅ ៥ លានតោនត្រូវបានបាត់បង់។ ការខាតបង់ដ៏ធំមួយនេះត្រូវបានចាត់ទុកថាជាកត្តាមួយក្នុងកត្តាដ៏ទៃទៀតដែលបង្កឱ្យមានអតិផរណាតម្លៃចំណីអាហារក្នុងប្រទេសចិន ព្រមទាំងពិភពលោកផងដែរ។​

២. ការធ្លាក់ចុះនៃសង្វាក់ផលិតកម្ម និងការនាំចូល

ការចំណាយសម្រាប់ការរស់នៅរបស់ប្រជាជននៅក្នុងពិភពលោកនេះចេះតែកើនឡើងពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ ដែលជានាំឱ្យមានការលំបាកដល់មនុស្សទូទៅជាពិសេសនោះជនក្រីក្រ មិនតែប៉ុណ្ណោះវាក៏ឧបសគ្គដ៏ធំមួយចំពោះប្រទេសមួយដើម្បីធ្វើការអភិវឌ្ឍន៍វិស័យសេដ្ឋកិច្ចរបស់ពួកគេ។​ នៅក្នុងអតីតកាល ប្រាកដណាស់អតិផរណាតម្លៃចំណីអាហារបណ្តាលមកពីបញ្ហាអាកាសធាតុ ឬកំណើនប្រជាជនជាដើម ប៉ុន្តែក្នុងអំឡុងពេល៣ឆ្នាំចុងក្រោយនេះអតិផរណាតម្លៃចំណីអាហារកើនខ្ពស់យ៉ាងខ្លាំងក្លានៅក្នុងទ្វីបអាស៊ីនោះដោយសារមូលហេតុថ្មីបន្ថែមពីលើបញ្ហាអាកាសធាតុ​ និងកំណើនប្រជាជននោះ គឺ ជំងឺCOVID-19  និងសង្គ្រាមរវាងរុស្សី និងអ៊ុយក្រែន ដែលបានប៉ះពាល់ដល់ការនាំចូលទំនិញមួយចំនួនដូចជា ជីសម្រាប់ការដាំដុះ ការឡើងថ្លៃតម្លៃដឹកជញ្ជូន និងចំណីរបស់សត្វកសិកម្មដែលមានជា ពោត ស្រូវសាលី និងសណ្តែកសៀងជាដើម។ ការឡើងថ្លៃតម្លៃចំណីអាហារនេះក៏បានជះឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងដល់ប្រជាជនទូទៅ ជាពិសេសរបបអាហាររបស់ពួកគេដែលត្រូវបានកើនឡើងរហូតដល់៩.១%បើគិតត្រឹមខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ ដែលជាការស្រាវជ្រាវរបស់អង្គការចំណីអាហារ និងកសិកម្ម (Food and Agriculture Organization) ​

២.១. ជំងឺCOVID-19 

COVID-19 គឺជាជំងឺរាតត្បាតពាសពេញពិភពលោកដ៏កាចសាហាវមួយ ដែលបានឆក់យកអាយុជីវិតមនុស្សអស់រាប់លាននាក់ និងធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសជុំវិញពិភពលោកជួបវិបត្តិផងដែរ។ មួយវិញទៀតគេកត់សម្គាល់ឃើញថាអតិផរណាតម្លៃចំណីអាហារក្នុងឆ្នាំ២០២០នោះកើនឡើងយ៉ាងគួរឱ្យព្រួយបារម្ភ ព្រោះដំណើរសង្វាក់ផលិតរបស់រោងចក្រ សហគ្រាសស្ទើរគ្រប់ប្រទេសត្រូវបិទទ្វារជាបណ្តោះអាសន្ន។ បើតាមការស្រាវជ្រាវរបស់អង្គការចំណីអាហារ និងកសិកម្ម (Food and Agriculture Organization) អំឡុងពេលតែ២ឆ្នាំ គិតចាប់ពីចុងឆ្នាំ២០១៩ ដល់ចុងឆ្នាំ២០២១ តម្លៃចំណីអាហារបានកើនជាមធ្យមជាង ៣២.៤%។ ម៉្យាងវិញទៀត បើទោះបីក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះប្រទេសភាគច្រើនបានគ្រប់គ្រងការឆ្លងនៃជំងឺនេះ និងបានចរាចរណ៍សេដ្ឋកិច្ចឡើងវិញតាមរយៈការនាំចេញនាំចូល រោងចក្រ សហគ្រាសជាដើម  តម្លៃចំណីអាហារក្នុងទ្វីបអាស៊ីនៅតែមិនថយចុះមកវិញមានតែកើនបន្ថែម (៩.១%​)ដូចបាននិយាយពីខាងលើ។​

២.២. សង្គ្រាមរវាងរុស្សី និងអ៊ុយក្រែន

សង្គ្រាមរវាងរុស្សី និងអ៊ុយក្រែនបានចាប់ផ្តើមតាំងពីថ្ងៃទី២៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២ និងបានបន្តមកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ន។ សង្គ្រាមរវាងប្រទេសមហាអំណាចនៃផលិតផលកសិកម្មនេះបានជះឥទ្ធិពលដល់ប្រទេសជាច្រើនក្នុងអាស៊ី ដោយសារកាលពីមុនសង្គ្រាម ប្រទេសរុស្សី និងអ៊ុយក្រែនជាប្រទេសដែលនាំចេញស្រូវសាលី និងប្រេងផ្កាឈូករ័ត្នដ៏ធំមួយ មួយវិញអ៊ុយក្រែនក៏ជាប្រទេសដែលនាំចេញពោតធំមួយដែរ ដែលមានចំនួនរហូតដល់១៤%នៃតម្រូវការប្រើប្រាស់ទិន្នផលពោតក្នុងពិភពលោក ហើយទាំងពោត និងស្រូវសាលីគឺជាធាតុផ្សំដ៏សំខាន់សម្រាប់ការផលិតចំណីសត្វដែលផ្គត់ផ្គង់ក្នុងតំបន់អាស៊ីនេះ។ ប៉ុន្តែបន្ទាប់ពីសង្គ្រាមកើតឡើងការនាំចេញទំនិញខាងលើរបស់អ៊ុយក្រែនធ្លាក់ចុះ ៤៥%ក្នុងអំឡុងពេលខែមិនា ដល់ឧសភាឆ្នាំមុននេះ។ មួយទៀតនោះ គឺការនាំចូលជីសម្រាប់ដំណាំកសិកម្មក្នុងទ្វីបអាស៊ី ដែលកាលពីមុនប្រទេសរុស្សីជាអ្នកនាំចូលធំជាងគេខាង ជីកសិកម្ម ព្រមទាំងឧស្ម័នធម្មជាតិដែលក៏ជាសារធាតុសំខាន់ការផលិតជីកសិកម្មដែរ។ តែដោយសារសង្គ្រាមជាមួយអ៊ុយក្រែន ព្រមទាំងទទួលរងទណ្ឌកម្មពីសំណាក់អន្តរជាតិដែលទប់ស្កាត់ការនាំចេញរបស់ប្រទេសរុស្សី ធ្វើឱ្យការផ្គត់ផ្គង់ជីកសិកម្ម និងឧស្ម័នធម្មជាតិមិនគ្រប់គ្រង ព្រមទាំងឡើងថ្លៃជាងមុនទៀត។ តាមរយៈការធ្លាក់ចុះ និងអតិផរណានៃជីសម្រាប់ការដាំដុះ និងចំណីរបស់សត្វកសិកម្មទាំងនេះធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ទិន្នផលកសិកម្មដែលត្រូវការជីកសិកម្ម និងសាច់កសិកម្មសម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងទ្វីបអាស៊ី។

ជាមួយគ្នានោះដែរ ប្រទេសរុស្សី និងអ៊ុយក្រែនក៏ជាប្រទេសដែលផ្គត់ផ្គង់ប្រេងធំមួយក្នុងពិភពលោក ដូចនេះសង្គ្រាមនេះបានធ្វើឱ្យប្រទេសទាំងពីរមិនអាចនាំចេញប្រេងដូចមុនទៀតនោះទេ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះដោយសារប្រេងជាធាតុសំខាន់បំផុតក្នុងដឹកជញ្ជូនជាពិសេសការធ្វើជំនួយលក្ខណៈអន្តរជាតិ ដែលនាំឱ្យផលិតផលដូចជាចំណីអាហារ និងវត្ថុដ៏ទែដែលត្រូវនាំចេញនាំចូលត្រូវឡើងថ្លៃតាមការដឹកជញ្ជូនដូចគ្នា។ បន្ថែមមួយទៀតនោះ ទណ្ឌកម្មរបស់សំណាក់អន្តរជាតិទៅលើរុស្សីក៏បានផ្តល់ផលអាក្រក់ដល់ការដឹកជញ្ជូនតាមកប៉ាល់ដែលធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់សមុទ្រខ្មៅ ដោយកប៉ាល់ដឹកទំនិញទាំងនោះត្រូវប្រើប្រាស់ផ្លូវវាង នាំឱ្យការដឹកជញ្ជូនទំនិញត្រូវចំណាយកាន់តែច្រើន​ ហើយវាក៏ជាមូលហេតុមួយក្នុងមូលហេតុដទៃដែលនាំឱ្យមានអតិផរណាតម្លៃចំណីអាហារ។

៣. វិធានការកម្រិតការនាំចេញ

វិធានការកម្រិតការនាំចេញ គឺជាយន្តការដែលបង្កើត និងអនុម័តដោយថ្នាក់ដឹកនាំរបស់ប្រទេសនីមួយៗទៅលើផ្នែកនាំចេញ ក្នុងគោលបំណងការពារ និងផ្តល់អត្ថិភាពដល់អ្នកប្រើប្រាស់ក្នុងប្រទេស។ ដោយយោង​តាមបាយការណ៍របស់ ធនាគារពិភពលោក “World Bank” ក្នុងអំឡុងត្រឹម៦ខែដំបូងនៃឆ្នាំ២០២២​​មានវិធានការកម្រិតការនាំចេញរហូតដល់ ១៣៥ ដែលបានដាក់ចេញ និងធ្វើឱ្យមានផលប៉ះពាល់សំខាន់ៗចំនួន២ ដូចជាការធ្លាក់លទ្ធភាពផ្គត់ផ្គង់ផលិតផលមួយចំនួនក្នុងទីផ្សារ ជាពិសេសគឺអង្ករ ស្រូវសាលី និងសណ្តែកសៀងជាដើម ហើយនិងទី២ ការឡើងថ្លៃផលិតផលចំណីអាហារដោយសារកង្វះផលិតផលក្នុងទីផ្សារនឹងឯង។ ក្នុងចំណោមវិធានការទាំងអស់ មានវិធានការចេញពីប្រទេសមួយចំនួនដែលមានផលប៉ះពាល់ទៅលើទីផ្សារពិភពលោកជាងគេ ព្រោះដោយសារប្រទេសទាំងនោះធា្លប់តែជាប្រភទដ៏សំខាន់បំផុតក្នុងការផ្គត់ផ្គង់ទីផ្សារវត្ថុទាំងនោះ។​ ប្រទេសឥណ្ឌាដែលនាំចេញ ស្រូវទៅកាន់ទីផ្សារអន្តរជាតិសរុបប្រហែល​ ៣៣ ភាគរយ ហើយកាលពីអឡុងខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ បានចេញវិធានការហាមឃាត់ការនាំចេញស្រូវពីប្រទេសរបស់ខ្លួន។​ ប្រទេស​រុស្សីដែលនាំចេញ ស្រូវសាលីកាន់ទីផ្សារអន្តរជាតិសរុបប្រហែល​ ១៧.៥ ភាគរយ ហើយបានចេញវិធានការហាមឃាត់ការនាំចេញស្រូវសាលីជាបណ្តោះអាសន្នសម្រាប់រយៈពេល ៦ ខែ ដោយគិតចាប់ពីខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣ រហូតដល់ចុងខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤។​​ ក្រៅវិធានការដែលបានរៀបរ៉ាប់ទាំងនេះ ក៏មានវិធានការដែលបានដាក់ចេញជាបន្តបន្ទាប់ដោយប្រទេសផ្សេងៗទៀត ដែលធ្វើឱ្យជះឥទ្ធិពលដល់ទីផ្សារចំណីអាហារពិភពលោក ទាំងក្នុងវិស័យផលិតកម្ម ការនាំចេញ-នាំចូល និងតម្រូវការរបស់ប្រជាពលរដ្ឋផងដែរ។​