ប្រព័ន្ធកូតាការងារ (Quota System) នៃប្រទេសបង់ក្លាដេសជាការអនុវត្តមួយក្នុងជួររាជរដ្ឋាភិបាលក្នុងការជ្រើសរើស ឬការចាត់តាំងមន្ត្រីមកបម្រើការងាររបស់រដ្ឋ។ ប្រព័ន្ធកូតានេះត្រូវបានបង្កើតឡើងតាំងពីអំឡុងឆ្នាំ១៩៧២ បន្ទាប់ពីប្រទេសបង់ក្លាដេសទទួលបានជ័យជម្នះក្នុងសង្គ្រាមទាមទារឯករាជ្យពីប្រទេសប៉ាគីស្ថាន ដែលប្រព័ន្ធកូតាការងារ ជាការសន្យាមួយក្នុងចំណោមគោលនយោបាយផ្សេងៗទៀតដោយមេដឹកនាំលោក Sheikh Mujibur Rahman បានធានាជាមួយអ្នកដែលបានតស៊ូក្នុងសង្គ្រាមទាមទារឯករាជ្យថា នឹងផ្តល់ផលប្រយោជន៍ យុត្តិធម៌ជូនដល់បុគ្គលដែលបានចូលរួមជួយក្នុងសង្គ្រាមទាមទារឯករាជ្យ ដែលត្រូវបានស្គាល់ថា Independence War Veterans ឬ Freedom Fighters រួមទាំងកូនរបស់ពួកគេ ដើម្បីតបស្នងចំពោះការលះបង់តស៊ូប្រយុទ្ធដើម្បីឯករាជ្យនៃប្រទេសជាតិទាំងមូល។ ប្រព័ន្ធកូតាការងារ ត្រូវបានកែប្រែជាច្រើនលើកជាច្រើនសារ មុនពេលត្រូវបានលុបចោលម្តងដោយរដ្ឋាភិបាល និងនៅពេលថ្មីៗត្រូវបានសម្រេច និងកំណត់សារជាថ្មីដោយតុលាការកំពូល ( Supreme Court )។
I. ប្រព័ន្ធកូតាការងារ
ដំបូងឡើយនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧២ ប្រព័ន្ធកូតាការងារនេះត្រូវបានបង្កើត និងឱ្យឈ្មោះថា ប្រព័ន្ធកូតាការងារសម្រាប់សេវាសាធារណៈថ្មីនៃសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតបង់ក្លាដេស (Quota System for the New Bangladesh Civil Service) ដោយការងារសាធារណៈ ៣០% សម្រាប់ Freedom Fighters ១០% សម្រាប់ស្ត្រីដែលបានរងគ្រោះក្នុងសង្គ្រាម ៤០% សម្រាប់បេក្ខជនក្នុងស្រុកនីមួយៗ និងសល់២០%ទៀតត្រូវបានជ្រើសរើសដោយការប្រឡងប្រជែង។ ក្រោយមកភាគរយទាំងនោះមានការកែប្រែឡើងចុះ លើកលែងតែតួលេខភាគរយសម្រាប់ Freedom Fighters មិនមានការកែប្រែនោះទេ ពោលគឺនៅតែរក្សា៣០%នៃមុខងារសាធារណៈសម្រាប់ Freedom Fighters។ មិនតែប៉ុណ្ណោះប្រព័ន្ធកូតាការងារសម្រាប់ Freedom Fighters នេះបានផ្តល់ឱ្យដល់សាច់ញាតិរបស់ពួកគេបន្តទៀត ដោយបន្តផ្តល់ឱ្យកូនៗ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៧ និងផ្តល់ឱ្យចៅៗ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០១០។ រហូតដល់ក្នុងឆ្នាំ២០១៨ ប្រព័ន្ធកូតាការងារនេះត្រូវបានលុបចោលតាមរយៈបទបញ្ជា បន្ទាប់ពីមានបាតុកម្មយ៉ាងសម្បើមពីសំណាក់មហាជនជាពិសេសសិស្សនិស្សិតទៅលើសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការរដ្ឋធានី–ខេត្ត ( High Court ) ស្តីពីការច្រានចោលការទាមទារឱ្យលុបចោលប្រព័ន្ធកូតាការងារ និងការប្រកាសជាសាធារណៈរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីអំពីការបន្តអនុវត្តប្រព័ន្ធកូតាការងារនេះបន្តទៀត។ ប៉ុន្តែបន្ទាប់ពីនោះ ក្រុមគ្រួសាររបស់ Freedom Fighters មួយចំនួនបានដាក់ពាក្យបណ្តឹងឧទ្ធរណ៍ទៅកាន់តុលាការកំពូល (Supreme Court) ទាមទារ ការលុបចោល បទបញ្ជាទៅលើប្រព័ន្ធកូតាការងារសម្រាប់ Freedom Fighters កាលពីឆ្នាំ ២០១៨ នោះ។
II. បាតុកម្ម
នៅថ្ងៃទី០៨ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៨ High Court បានសម្រេចច្រានចោលការទាមទារការលុបចោលប្រព័ន្ធកូតាការងារ ចំណែកឯខាងនាយករដ្ឋមន្ត្រី លោកស្រី Sheikh Hasina ដែលជាកូនស្រីរបស់លោកប្រធានាធិបតីចាស់ Sheikh Mujibur Rahman បានប្រកាសផងដែរថា រដ្ឋនឹងបន្តអនុវត្តប្រព័ន្ធកូតាការងារ។ ការប្រកាសនេះ បង្កឱ្យមានការមិនពេញចិត្ត និងមតិប្រឆាំងពីសំណាក់សាធារណៈជនជាពិសេសសិស្សនិស្សិត។ ឆ្លើយតបទៅកាន់មតិរបស់មហាជននេះ នាយករដ្ឋមន្ត្រីបានសម្រេចលុបចោលប្រព័ន្ធកូតាការងារទាំងមូលចោលតាមរយៈបទបញ្ជា (Executive Order) ពោលគឺគ្រប់បុគ្គលដែលមានចែងក្នុងប្រព័ន្ធកូតានោះ។ ការលុបចោលមួយនេះ មិនបានធ្វើឱ្យមហាជនស្ងប់ចិត្តនោះទេ ផ្ទុយទៅការរិះគន់នៅតែបន្តកើនឡើយ ព្រោះអ្វីដែលប្រជាជនចង់បានគឺ ការកែប្រែប្រព័ន្ធកូតាការងារ តែមិនមែនជាការលុបចោលទាំងស្រុងនោះទេ។ ការជជែកវែកញែកនេះនៅតែបន្តអស់រយៈពេលប្រហែល២ឆ្នាំ និងរហូតដល់ឆ្នាំ២០២០ សេចក្តីសម្រេចរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីមួយត្រូវបានដាក់ឱ្យអនុវត្តជាផ្លូវការ។ អំឡុងខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤កន្លងទៅនេះ បន្ទាប់ពី High Court បានទទួលពាក្យបណ្តឹងពីសំណាក់ភាគីសាច់ញាតិរបស់Freedom Fighters ក្នុងការប្រឆាំងទាមទារការលុបចោលសេចក្តីសម្រេចរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីខាងលើ High Court បានចេញសេចក្តីសម្រេច ដោយឱ្យលុបចោលសេចក្តីសម្រេចរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រី និងអនុវត្តសារជាថ្មីនូវប្រព័ន្ធកូតាការងារចាស់។ រាជរដ្ឋាភិបាលបានប្តឹងឧទ្ធរណ៍ទៅ Supreme Court ប៉ុន្តែជាមួយគ្នានោះបាតុកម្មយ៉ាងខ្លាំងក្លាពីសំណាក់មហាជនជាពិសេសសិស្សនិស្សិតបានចាប់ផ្តើមនៅដើមខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤កន្លងទៅនេះ ដោយប្រឆាំងទៅនឹងសេចក្តីសម្រេចរបស់ High Court ព្រមទាំងទាមទារឱ្យលុបចោល ប្រព័ន្ធកូតាការងារ ៣០% សម្រាប់ Freedom Fighters និងសាច់ញាតិនោះចោល។
III. ការលាលែងពីតំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រី
បាតុកម្មកើតមានជាបន្តបន្ទាប់ និងកាន់តែខ្លាំងក្លា ដោយដំបូងបាតុកម្មបានប្រព្រឹត្តិដោយមិនមានការប្រើប្រាស់កម្លាំងបាយអ្វីនោះទេ ប៉ុន្តែថ្ងៃទី១៥ ខែកក្កដា កងកម្លាំងសន្តិសុខ និងសមាជិករបស់ ChhatraLeague បានវាយប្រហារបាតុករបង្កឱ្យមានអំពើហិង្សា បន្ទាប់ពីនោះមកការប្រើប្រាស់កម្លាំងបាយ អំពើហិង្សាបានកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់។ តាមរយៈការប៉ាន់ស្មានរបស់ Human Rights Watch មានមនុស្សប្រហែល៣០០នាក់បានស្លាប់ រាប់ពាន់នាក់បានរងរបួស និងច្រើនជាង ១០ ០០០នាក់ត្រូវបានឃុំខ្លួន។បាតុករបានបន្តប្រឆាំងទៅលើប្រព័ន្ធកូតាការងារចំពោះ Freedom Fighters ខាងលើ មិនតែប៉ុណ្ណោះក៏មានការមិនពេញចិត្តទៅលើអំពើពុករលួយផ្សេងៗ និងការប្រព្រឹត្តិអំពើហិង្សាទៅលើបាតុករផងដែរ។
នៅថ្ងៃទី៤ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៤ បាតុករជាង ១០០ ០០០នាក់ បានរួមគ្នាទាមទារឱ្យលោកស្រី Sheikh Haina និងរដ្ឋមន្រ្តីរបស់លោកស្រី លាលែងពីដំណែង។ មួយថ្ងៃបន្ទាប់ ថ្ងៃទី៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៤ លោកស្រីនាយករដ្ឋមន្ត្រី Sheikh Haina បានប្រកាសលាលែងពីដំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតបង់ក្លាដេស។
