ព្រះរាជាណាចក្រថៃជាប្រទេសមួយដែលមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចខ្ពស់មួយនៅក្នុងបណ្តាប្រទេសនានាផ្សេងទៀតនៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន។ តាមការគ្រោងទុករបស់ធនាគារពិភពលោក ប្រទេសថៃនឹងក្លាយជាប្រទេសដែលមានចំណូលខ្ពស់ (High-Income Country) ក្នុងឆ្នាំ២០៣៧ ។ សេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសថៃមានកំណើនគួរឱ្យកត់សម្គាល់ ដោយបានពិពិធកម្មសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនដោយផ្អែកលើវិស័យផ្សេងៗគ្នា រួមមានកសិកម្ម ឧស្សាហកម្ម បច្ចេកវិទ្យា ទេសចរណ៍ និងសេវាកម្ម ដែលទាក់ទាញនូវការវិនិយោគដោយផ្ទាល់ពីក្រុមហ៊ុនបរទេស។
យោងទៅតាមធនាគារពិភពលោក ប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមចែកចេញជាពីរគឺមធ្យមកម្រិតទាបដែលប្រាក់ចំណូលជាតិសរុប (GNI) សម្រាប់មនុស្សម្នាក់ស្ថិតនៅចន្លោះពី ១ ១៣៦ ដល់ ៤ ៤៦៥ ដុល្លារអាមេរិក និងមធ្យកម្រិតខ្ពស់មាន GNI ចន្លោះពី ៤ ៤៦៦ ដល់ ១៣ ៨៤៥ ដុល្លារអាមេរិក។ នៅប្រទេសថៃ អន្ទាក់នៃប្រាក់ចំណូលមធ្យមនៅតែជាបញ្ហាចោទដែលរារាំងការវិវត្តខ្លួនទៅជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់នៅក្នុងតំបន់។ គិតត្រឹមឆ្នាំ២០២២ ប្រទេសថៃនៅតែមាន GNI សម្រាប់មនុស្សម្នាក់ (GNI) ៧ ២៣០ ដុល្លារអាមេរិកប៉ុណ្ណោះ។
ការប្រែក្លាយឱ្យប្រទេសថៃជាប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចចំណូលខ្ពស់នៅតែជាបញ្ហាដោយសារកត្តាមួយចំនួន រួមមាន៖
១. ការពឹងផ្អែកខ្លាំងលើឧស្សាហកម្មដែលមានប្រាក់ឈ្នួលទាប
កំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសថៃកើនឡើងដល់សេដ្ឋកិច្ចចំណូលមធ្យមដោយសារឧស្សាហកម្មប្រពៃណីដែលមិនសូវទាមទារជំនាញបច្ចេកទេសខ្ពស់ហើយថ្លៃឈ្នួលពលកម្មទាប ដូចជាវិស័យវាយនភ័ណ្ឌ កាត់ដេរ ផលិតសម្លៀកបំពាក់ ធនាគារ ហិរញ្ញវត្ថុ ធានារ៉ាប់រង អចលនទ្រព្យ កែច្នៃកសិកម្ម យានយន្ត និងការលក់រាយ។ ជាក់ស្ដែង ក្នុងឆ្នាំ២០២៣ ឧស្សាហកម្មប្រពៃណីបានទាញយកប្រមាណ ១/៤ នៃកម្លាំងពលកម្មក្នុងស្រុកសរុប ប៉ុន្តែរួមចំណែកក្នុងផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប (GDP) ចំនួន ២៦% ប៉ុណ្ណោះ។ ទន្ទឹមនេះ ការប្រកួតប្រជែងពីប្រទេសជិតខាងដូចជាវៀតណាមនិងកម្ពុជាចំពោះទីផ្សារឧស្សាហកម្មដែលមានថ្លៃឈ្មួលពលកម្មទាបជាកត្តាចាំបាច់ដែលប្រទេសថៃត្រូវជម្រុញដើម្បីធ្វើការផ្លាស់ប្តូរទិសដៅនៃការអភិវឌ្ឍរបស់ខ្លួនទៅក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្មដែលមានតម្លៃខ្ពស់ដូចជាឧស្សាហកម្មបច្ចេកវិទ្យាកម្រិតខ្ពស់ (High-Tech Industry) ប្រសិនបើចង់ក្លាយខ្លួនជាប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចចំណូលខ្ពស់។ ជារួម ឧស្សាហកម្មប្រពៃណីទាំងនេះបានចូលរូមចំណែកក្នុង GDP ចំនួនត្រឹមតែតិចតួចប៉ុណ្ណោះប៉ុន្តែបានស្រូបយកចំនួនកម្លាំងពលកម្មយ៉ាងច្រើន។
២.ប្រព័ន្ធអប់រំនៅមានកម្រិតសម្រាប់នវានុវត្តន៍ផ្នែកបច្ចេកវិទ្យា
ខណៈដែលសេដ្ឋកិច្ចនៃប្រទេសជឿនលឿនក្នុងពិភពលោកធ្វើបរិវត្តកម្មកាន់តែខ្លាំងឡើងឆ្ពោះទៅរកឧស្សាហកម្មធុនធ្ងន់ដោយពឹងផ្អែកលើចំណេះដឹង ដែលបានមកពីការស្រាវជ្រាវ និងការអភិវឌ្ឍន៍ (Research and Development – R&D) បច្ចេកវិទ្យា (Technology) និងនវានុវត្តន៍ (Innovation), ប្រទេសថៃនៅបន្តផ្តោតលើឧស្សាហកម្មកម្រិតទាបនិងមធ្យមនៅឡើយ ដោយសារតែកង្វះនូវមូលធនមនុស្ស កម្មករជំនាញ និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធជឿនលឿន។ ការអភិវឌ្ឍនៃឧស្សាហកម្មធុនធ្ងន់ទាមទារឱ្យមានកម្លាំងពលកម្មជំនាញច្រើនតាមរយៈការពង្រឹងក្នុងវិស័យអប់រំ និងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រ បច្ចេកវិទ្យា វិស្វកម្ម និងគណិតវិទ្យា (STEM)។ យ៉ាងណាមិញ ប្រព័ន្ធអប់រំរបស់ប្រទេសថៃបានជួបការលំបាកក្នុងការបំពេញតម្រូវការទាំងនេះ ដែលនាំឱ្យមានគម្លាតជំនាញកាន់តែកើនឡើង ស្របពេលដែលតម្រូវការកម្មករជំនាញដើម្បីអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចផ្នែកបច្ចេកវិទ្យាខ្ពស់នៅមានកម្រិត។ នោះក៏ដោយសារតែមួយភាគធំនៃកម្លាំងពលកម្មសរុបត្រូវបានប្រមូលផ្តុំគ្នានៅក្នុងឧស្សាហកម្មបែបប្រពៃណី។ ទោះបីជាមានការកែលម្អវិស័យអប់រំក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះក៏ដោយ ជាពិសេសក្នុងការអប់រំក្នុងវិស័យ STEM ក៏ប្រទេសថៃនៅតែប្រទះនឹងបញ្ហាប្រឈមសំខាន់ៗក្នុងការផ្តល់ការបណ្តុះបណ្តាលនិងជំនាញចាំបាច់ដើម្បីគាំទ្រដល់ឧស្សាហកម្មជឿនលឿនបន្ថែមទៀត ។
៣. ភាពទន់ខ្សោយរបស់ស្ថាប័នដោយសារអស្ថិរភាពនយោបាយ
ភាពទន់ខ្សោយរបស់ស្ថាប័ន អំពើពុករលួយ អស្ថិរភាពនយោបាយ (មានរដ្ឋប្រហារច្រើន) កង្វះតម្លាភាព ជាកត្តាចម្បងដែលធ្វើឱ្យបាត់បង់ទំនុកចិត្តពីវិនិយោគិនបរទេស និងរាំងស្ទះពួកគេក្នុងការធ្វើផែនការវិនិយោគរយៈពេលវែង។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១១ មក ប្រទេសថៃជួបនូវរដ្ឋប្រហារជាច្រើនលើកច្រើនសារ ពោលគឺនៅក្នុងឆ្នាំ២០១១ គណបក្សភឿថៃរបស់លោកថាក់ស៊ីន ដែលកាលនោះប្អូនស្រីគាត់ លោកស្រីយីងឡាក់ជាអ្នកឈរឈ្មោះ បានឈ្នះការបោះឆ្នោត ប៉ុន្តែនៅឆ្នាំ ២០១៤ លោកប្រាយុទ្ធបានធ្វើរដ្ឋប្រហារឡើងកាន់អំណាច។ នៅឆ្នាំ ២០១៩ ការបោះឆ្នោតថ្មីបានកើតឡើង ប៉ុន្តែមានការលេចឡើងនូវការចោទប្រកាន់ថាដំណើរការនេះមានការក្លែងបន្លំ។ រីឯនៅឆ្នាំ ២០២០ តុលាការបានរំលាយគណបក្សប្រឆាំង Move Forward ហើយនៅឆ្នាំ ២០២១ ទោះបីជាសន្ទុះនៃការតវ៉ាបានធ្លាក់ចុះដោយសារតែការរឹតត្បិតជំងឺរាលត្បាតកូវីដ១៩ និងការចាប់ខ្លួនមេដឹកនាំសំខាន់ៗក៏ដោយ ក៏នៅតែមានបញ្ហាអស្ថិរភាពនយោបាយនៅតែកើតមានជាបន្តបន្ទាប់។ នៅខែឧសភា ឆ្នាំ២០២២ លោក Chadchart Sittipunt អតីតរដ្ឋមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលលោកស្រីយីងឡាក់បានឈ្នះឆ្នោត ហើយនៅខែសីហាលោកប្រាយុទ្ធក៏បានប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាផ្លូវច្បាប់ទាក់ទងនឹងការកំណត់អាណត្តិរបស់លោកជានាយករដ្ឋមន្ត្រី។ ក្នុងន័យនេះ បញ្ហាអស្ថិរភាពនយោបាយ ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ការសម្រេចចិត្តរបស់វិនិយោគិនបរទេស និងការរីកចម្រើនផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចទាំងមូល។ បញ្ហាផ្ទៃក្នុងទាំងនេះតម្រូវឱ្យមាននូវការពង្រឹងស្ថាប័ននិងអភិបាលកិច្ច ដោះស្រាយអំពើពុករលួយកែលម្អតម្លាភាព ដើម្បីធានាឱ្យបាននូវបរិយាកាសអាជីវកម្មអំណោយផលក្នុងការទាក់ទាញការវិនិយោគពីបរទេស និងកំណើនសេដ្ឋកិច្ច។
សរុបមក សេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសថៃនៅទ្រឹងក្នុងសេដ្ឋកិច្ចចំណូលមធ្យមដោយសារកត្តារួមផ្សំដូចជាការបន្តពឹងផ្អែកលើឧស្សាហកម្មបច្ចេកវិទ្យាទាប នវានុវត្តន៍ផ្នែកបច្ចេកវិទ្យានៃប្រព័ន្ធអប់រំនៅមានកម្រិតបើធៀបនឹងការវិវត្តនៃស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ន និងភាពខ្សោយនៃស្ថាប័នរដ្ឋក្រោមរូបភាពអស្ថិរភាពនយោបាយ។
